Pariska opera u doba Luja XV

Sredinom 18. veka francuski kompozitori su sledili primer Žan-Filipa Ramoa i na scenu pariske Opere stupali tek kao zreli kompozitori stabilnih karijera. Ovo je bio slučaj i sa Žan-Marijem Leklerom, kompozitorom-violinistom koji se neretko smatra osnivačem francuske violinske škole. Nakon angažovanja na francuskom i nizozemskom dvoru, u Versaju i Hagu, Lekler se na tri godine povukao iz javnog života, pre nego što je, sa napunjenih pedeset godina života, uz podršku više aristokrata-mecena, u oktobru 1746. na sceni pariske Opere postavio svoju prvu i jedinu operu, muzičku tragediju Skila i Glauk. Pastoralni libreto opere baziran je na priči iz Ovidijevih Metamorfoza o ljubavi nimfe Skile i morskog božanstva Glauka, pri čemu je zadržan tragični kraj u kojem je Skila žrtva ljubomore čarobnice Kirke. Imajući u vidu da je u ovom periodu srećan rasplet, neretko uz dramski postupak deus ex machina, bio očekivan u francuskoj operi, tragičan završetak opere izazvao je negodovanje dela publike i jedan je od razloga za podeljen prijem Leklerovog prvenca, koji je nakon osamnaest izvođenja skinut sa repertoara Opere. Čućete prvi čin Leklerove opere Skila i Glauk, u kojem upoznajemo nimfu Skilu koja je hladna prema svojim udvaračima i Glauka koji je uveren da je i njegova ljubav neuzvraćena.

Francuski kompozitor Antoan Dovernj, rođen 1713. godine, napredovao je kroz ešalone pariske Opere, odnosno Kraljevske akademije za muziku i ples, započevši sa mesta violiniste u orkestru, 1744, ne bi li mu bile poverene dužnosti dirigenta, kompozitora, te naposletku, 1769. godine, i jednog od direktora ove institucije. Njegov operski opus iz sedme decenije 18. veka, zajedno sa Ramoovim savremenim delima, egzemplaran je za novi model lirske tragedije koji je uspostavljen po ishodu Svađe lilista i ramoista, te Svađe bufonista, i koji je predstavljao prećutnu pobedu ramoista i zagovornika integrisanja određenih elemenata italijanskog stila u francusku operu, a prepoznatljiv je po čvršćoj dramatskoj strukturi i odbacivanju tradicionalnog prologa. Dovernjova lirska tragedija Herkul na samrti premijerno je izvedena 1761. godine, a prati moralne i ljubavne dileme Herkula i njegovog sina koji su obojica zaljubljeni u ratnu zarobljenicu, čijeg je oca Herkul pogubio.

U poslednjoj deceniji vladavine Luja XV, dvojica kompozitora mlađe generacije, Fransoa-Andre Danikan Filidor i Fransoa Žozef Gosek, načinili su prve korake na sceni pariske Opere. Reč je o autorima koji će se dokazati kao značajne figure na pariskoj operskoj sceni kroz celu drugu polovinu 18. veka, ali koji će se pre svega izražavati u žanru opere-komik.

Autor emisije Srđan Atanasovski
Urednica Sanja Kunjadić