Pariska Opera u doba Luja XV

Jedna od specifičnosti žanra muzičke tragedije, od njenog začetka u rukama Žan-Batiste Lilija, bila je elaborirani prolog, koji je po pravilu sastavljen od više scena i uporediv je ili prevazilazi dimenzije jednog čina. Prolog je bio jasno odvojen od ostatka opere po svojoj tematici, koja je bila alegorijska i nije bila deo radnje same opere. U doba Lilija i Luja Četrnaestog, prolog je imao izraženu političku funkciju, jer je mitska alegorija koju je sadržao po pravilu predstavljala panegirik dostignućima samog kralja i nije imala direktnu vezu sa dramom koja je sledila. U doba Luja Petnaestog, ovakva uloga prologa se napušta, te on može predstavljati opšti uvod u teme koje pokreće drama, te čak i polemički osvrt na izvore i aktuelne debate u svetu opere. Operski opus Žan-Filipa Ramoa ilustruje ove promene u funkciji prologa i načina njegovog povezivanja sa samom dramom, sve od njegove muzičke tragedije Zaratustra, iz 1749. godine, gde je prolog konačno odbačen. Na početku večerašnje emisije slušaćete prolog iz Ramoove opere Dardan, iz 1739. godine, za koju je libreto napisao Šarl-Antoan Leklerk de la Brijer. Radnja opere govori o sukobu Dardana, sina Zevsa i Elektre i pretka Trojanaca, sa kraljem Teukrom, u čiju ćerku je zaljubljen. Kako zaplet opere pokreće zabranjena ljubav, prolog prikazuje svitu Kupidona i Venere, boginje ljubavi, koja se zatim pojavljuje ponovo u četvrtom činu opere kako bi spasila Dardana svojim letećim kočijama.

Pored muzičke tragedije, prolog je do polovine 18. veka bio deo strukture i drugih žanrova francuske opere – opere-baleta i na njemu zasnovanog herojskog baleta. Jedna od najpopularnijih opera u ovom žanru na sceni pariske Opere bilo je ostvarenje Žozef-Nikola-Pankrasa Roajea, Zaida, ili Kraljica Granade, premijerno izvedeno iste 1739. godine, kao i Ramoov Dardan. O popularnosti ove Roajeove opere svedoči i činjenica da je bila ponovo postavljana prilikom kraljevskih venčanja 1745. i 1770. godine, te da je i u međuvremenu redovno izvođena na sceni Opere. Radnja se oslanja na istoriju mavarske kraljevine Granade i predstavlja lik Zaide oko čije ruke se nadmeću prinčevi iz rivalskih plemićkih porodica. U prologu, Roaje i libretista Opat de la Mar, predstavljaju rimska božanstva rata i ljubavi, Marsa i Veneru, najavljujući teme opere.

Autor Srđan Atanasovski
Urednica Sanja Kunjadić