Nataša Jovanović Ajzenhamer: Veberovo shvatanje islama kao religije ratničkog ethos-a i eshatologije

Nataša Jovanović Ajzenhamer u tekstu nastoji da prikaže rekonstrukciju nedovršenih, ali kako sama ističe, ipak relativno konzistentnih stavova koje je Maks Veber izneo o islamu u različitim spisima. Autorka rasvetljava nekoliko nivoa analize: klasni, politički, pravni i eshatološki. Ona u svom radu daje kritički osvrt na ovakvo viđenje islama i nudi smernice za uočavanje inherentno orijentalističkih redukcionizama u delima Maksa Vebera. Izdvajanje stereotipa o islamu kao o a priori religiji centriranoj oko pitanja rata omogućava prepoznavanje pojedinih heuristički plodnih segmenta Veberovog autentično sociološkog tumačenja društvene istorije nastanka islama, te njenog uticaja na oblikovanje novog monoteizma. Ukazujući na nedostatak osnova za razvoj kapitalizma, racionalnog pravnog sistema i političke birokratije, Veber izvodi zaključak o islamu kao o religiji koja ne pripada korpusu religija spasenja (kako on naziva religijske sisteme čije su dogmatika i prakseologija prožete procesom racionalizacije). Jovanović Ajzenhamer navodi da nemački sociolog nije dovršio svoju studiju o islamu, te o njegovim zaključcima možemo govoriti samo u probabilističkom ključu, uz ogradu da ne možemo znati šta bi bio Veberov konačan sud o najmlađem monoteizmu u svetlu proučavanja nivoa koji je proces racionalizacije dostigao u konkretnom verskom, aksiološkom, obrednom, mitološkom, eshatološkom i estetičkom smislu.

Tekst čita Dušica Mijatović.
Urednica Olivera Nušić.