Festival u Salcburgu 2020

Vagner je ciklus pesama komponovao na stihove Matilde Vezendonk, nemačke pesnikinje, i njegove velike inspiracije i muze. Ona je bila supruga bogatog trgovca Ota Vezendonka koji je bio kompozitorov mecena i njegov zaštitnik nakon izgnanstva u Cirih, na koje je Vagner bio primoran jer je učestvovao u revolucionarnim dešavanjima 1848. i 1849. godine.

Komponovan 1857. i 1858. godine, ovaj ciklus svedoči o intimnoj povezanosti, iako nikada do kraja utvrđenoj, između kompozitora i Matilde. Vagnerove pesme su nastajale istovremeno kada i opera Tristan i Izolda, a dve pesme iz ciklusa – U staklenoj bašti i Snovi – naslovljene su kao Studije za Tristana. Čitav ciklus obiluje bogatstvom harmonskog jezika na temelju proširenog tonaliteta, hromatikom i emotivnim nabojem, kao i elementima tonskog slikanja. U pismu upućenom Matildi 1858. godine, Vagner o ciklusu govori kao o jednom od svojih najboljih dela, kojem bi retko šta iz njegovog opusa moglo da parira. U originalu su pisane za glas i klavir, a Vagner je orkestrirao samo jednu pesmu – Snovi, u nameri da je, kako ističu istorijski izvori, izvede na violini uz pratnju malog orkestra na proslavi Matildinog rođendana, kada je Oto Vezendonk bio na putu u Americi. Danas se delo najčešće izvodi u orkestraciji koju je dovršio Feliks Motl, zadržavši Vagnerovu orkestraciju poslednje pesme. Ovih pet, formalno skladnih i harmonski smelih pesama, zajedno sa ljubavnom pričom Tristana i Izolde, ostali su u istoriji muzike upamćeni kao svedočanstvo Vagnerovog strastvenog odnosa sa Matildom Vezendonk.

Rad na Romantičnoj simfoniji u Es duru, koja spada u red Bruknerovih najvećih ostvarenja, kompozitor je započeo 1874. godine kada je nastala prva verzija, a do 1888. više puta je pravio revizije partiture, pa se u literaturi, kao i na snimcima nalazi nekoliko verzija ovog dela. Inače, istorijski izvori navode da su Romantičnu simfoniju premijerno svirali upravo Bečki filharmoničari pod dirigentskom palicom Hansa Rihtera, a da su prvi snimak načinili ansambl Državna kapela iz Drezdena i dirigent Karl Bem. Grandioznost i karakter Bruknerove Četvrte simfonije svedoče o poetici kompozitora, a delo je nastalo na vrhuncu romantičarskog pokreta, kada su, između ostalih ostvarenja, nastale i Vagnerove opere Loengrin i Zigfrid.

Urednica Irina Maksimović Šašić