Vek harmonike

Dela Bargjelskog koja ćemo predstaviti večeras, nastala su 80-ih godina prošlog veka. U tumačenju Zbignjeva Kožljika slušaćete: Pticu iz snova, Obojene oblake, potom Poljske svite broj 2 i broj 3, kao i delo pod nazivom Crno ogledalo za gitaru i harmoniku u kojem gitarsku deonicu izvodi kompozitorova ćerka, Konstancja Furh-Bargjelska. Na kraju ćete čuti kompoziciju Egad za harmoniku i vibrafon iz 1990. godine, koju Kožljik izvodi u saradnji sa Stanislavom Skočinjskim

Rođen 1937. godine, Zbignjev Bargjelski je prvo studirao prava u Lublinu, dok je studije kompozicije započeo u Varšavi kod Tadeuša Šeligovskog, a nastavio ih u Katovicama. Postdiplomske studije pohađao je u Parizu kod Nađe Bulanže, kompozitorke i jedne od najuticajnijih muzičkih pedagoga 20. veka. Godine 1976. preselio se u Austriju gde je proveo veći deo života. Njegov kompozitorski stil okarakterisan je kao „nezavisan fenomen u savremenoj poljskoj muzici", izuzet od aktuelnih trendova. Bargjelski se, prema rečima kritike, vešto služi raznovrsnim dostignućima moderne kompozicije, ali se ipak ne odvaja od tradicije na radikalan način, i održava određenu distancu u odnosu na modernizam i postmodernizam. U različitim fazama svog stvaralaštva, Bargjelski je koristio raznolike kompozicione tehnike poput sonorizma, aleatorike, konstruktivizma, unutar modernističkog jezika u svojim višestrukim stilskim vidovima.

Bio je redovni profesor i šef Katedre za muzičku teoriju i kompoziciju na Muzičkoj akademiji u Bidgošću, a predavao je i na Muzičkoj akademiji u Krakovu. Za izuzetna dostignuća na polju muzike više puta je dobijao prestižne nagrade, a 2011. godine odlikovan je poljskom Zlatnom medaljom Glorija Artis za zasluge u kulturi.

Zbignjev Bargjelski ističe da harmonika poseduje "kameleonsku" sposobnost transformacije zvuka i načina ekspresije. Zbog toga joj se on često okretao, koristeći je u dvadesetak svojih kompozicija i kombinujući je sa različitim instrumentima i sastavima.

Harmonikaš i pedagog Zbignjev Kožljik diplomirao je 1980. godine na Muzičkoj akademiji „Frederik Šopen" u Varšavi. Laureat je brojnih međunarodnih takmičenja, a 1987. nagrađen je Državnim priznanjem „Stanislav Vispjanjski" za najboljeg mladog umetnika. Godine 1995. započeo je pedagoški i naučni rad na Muzičkoj akademiji u Bjalistoku, gde i dalje radi. U svojim naučnim radovima teorijski je opisao novu, veoma bogatu eru muzike za harmoniku u Poljskoj, koja je počela kada je Česlav Gruđinski napisao prvu Sonatinu za harmoniku 1955. godine. Kožljik iznosi i zanimljivu činjenicu o ekspanziji literature za harmoniku zapažajući da je do 1970. godine u Poljskoj bilo tek dvadeset osam originalnih kompozicija za harmoniku, a 1990. čak 321.

Kožljik je u stručnim krugovima izuzetno cenjen, te ne čudi veliki broj premijernih izvođenja i snimaka koje je realizovao za poljsku Radio-televiziju, ali i druge ustanove širom Evrope. Tesno je sarađivao sa Bargjelskim, za koga smatra da je, uprkos tome što nije bio harmonikaš, u svojim delima sveobuhvatno razvio zvučne i tehničko-virtuozne mogućnosti instrumenta.

Urednica emisije Marija Vuković