Majstori baroka

Laland je bio omiljeni kompozitor Kralja Sunca pre svega u pogledu crkvene muzike, a na ovom polju se smatra ključnom ličnošću za razvoj „velikog moteta", odnosno moteta sa velikim horom, koji je bio reprezentacija moći suverena u kontekstu religijske prakse u baroknoj Francuskoj. 

Rođen 1657. godine u Parizu, svoje muzičko znanje stekao je pri horu crkve Sen-Žermen L'Okseroa, koji je pohađao zajedno sa Marenom Mareom. Istakao se svojim umećem sviranja orgulja i čembala, tako da je, iako vrlo mlad, postao profesor čembala u porodici Maršala Noaja, koji ga je preporučio i samom Luju XIV za podučavanje njegovih vanbračnih ćerki. Godine 1683. godine, kada su se dvojica kapelmajstora Di Mon i Rober povukli sa svojih položaja, kralj je naredio da se organizuje takmičenje za njihove naslednike. Tom prilikom Laland je postao jedan od četiri pobednika, dobivši svoju četvrtinu godine – od oktobra, kada je imao obavezu da piše muziku za kraljevsku kapelu. Luj XIV je već tada pokazao posebnu naklonost prema Lalandu, te će ovaj kompozitor vrlo brzo napredovati kroz ešalone hijerarije versajskog dvora. Godine 1685. postaće kompozitor kamerne muzike za kralja, a tri godine kasnije i superitendant na ovoj poziciji koja je bila najprestižnija od svih muzičkih zvanja. Iste godine Luj XIV je naredio Fransoau Fosaru i Andreu Filidoru starijem, dvorskim prepisivačima, da načine rukopisnu zbirku Lalandovih velikih moteta, što je jedinstvena čast ukazana jednom muzičaru. U narednoj deceniji Laland će polako pribavljati za sebe i druge „četvrtine" crkveno-muzičke godine uz Lujev blagoslov, tako da će od 1. jula 1715. godine, prvi put u istoriji, kraljevska kapela biti u rukama samo jednog čoveka i to samo dva meseca pre kraljeve smrti. No, bez obzira na to, Lalandova karijera je dalje cvetala i pod Lujem XV, te je on sam odlučio da svoje akumilirane pozicije razdeli kako svojim najboljim učenicima poput Andrea Kardinala Detuša, Fransoa Kolena de Blamona, tako i svom zetu Žanu-Feriju Rebelu koji su svi dobili zaduženja vezana za kraljevu kamernu muziku. Sa druge strane, 1722. godine Laland je zamolio Luja XV da se vrati stara podela na četiri četvrtine crkvene godine, zadržavši samo trećinu plate kako bi ostavio prostora za kompozitore mlađe generacije. 

Veliki motet čiji je Laland bio glavni zastupnik, prikazivao je svu veličanstvenost francuske kraljevske ceremonijalnosti na polju duhovne muzike. U kompozicionom smislu zasnivao se na francuskoj petoglasnoj podeli deonica koja je karakterisala kako horsko pismo, tako i orkestarsku fakturu. Formalno veliki moteti su organizovani kao serija nezavisnih stavova kontrastirajućih stilskih i strukturnih karakteristika, od sola do horskih nastupa. Takođe, Laland je u ozbir uzimao i specifičnu akustiku kraljevske kapele u Versaju, gde su snimci koji ćete čuti i zabeležni. 

Urednica Ksenija Stevanović