Muzej zvuka

U godini u kojoj se obeležava pola milenijuma od smrti jednog od najvećih genija u istoriji čovečanstva, ansambl Doulce Memoire je objavio album pod nazivom Leonardo da Vinči: tajna muzika.

Ovaj izuzetni naučnik, pronalazač i umetnik, prema svedočanstvima savremenika bio je i veliki ljubitelj muzike i odličan svirač i improvizator na „liri da bračo". Njegova ljubav prema muzici poticala je od najranije mladosti, od rada u ateljeu Andree Verokija, koji je, kao i mnogi drugi slikari i vajari tog doba, bio odličan muzičar. Prema zapisima Đorđa Vazarija, bilo je sasvim uobičajeno da muzičari sviraju u umetničkim radionicama, dok bi modeli pozirali, a umetnici stvarali svoja remek-dela, te navodi sledeće, opisujući nastanak jednog od Da Vinčijevih najpozatijih dela: „Sa Mona Lizom (koja je bila izrazito lepa) Leonardo je osmislio da dovede pevače, muzičare i klovnove, kako bi tokom slikarskih seansi uveli veselo raspoloženje i eliminisali taj melanholični aspekt koji slikanje često unosi u portrete".

Sam Leonardo da Vinči je u svojim teorijskim radovima posvećenim slikarstvu naveo da su slikari više privilegovani u odnosu na vajare, jer mogu da slušaju muziku. Za ovog umetnika, „muzika nije bila tek jedan aspekt, jedan činilac u odnosu na mnoge druge, u njegovoj stvaralačkoj moći, već suštinski deo čitave strukture njegove naučno-umetničke energije", zaključuje istoričar Emanuel Vinternic.

Ipak, ako bismo danas pokušali da rekonstruišemo muziku koju je Leonardo da Vinči svirao, to bi bio jalov trud. Nije ostao sačuvan nijedan fragment repertoara, notni zapis ili svedočanstvo savremenika koji bi nam u tome pomogli, potvrđujući same reči velikog umetnika u njegovom Traktatu u slikarstvu, da je „muzika nesrećna sestra slikarstva, jer nestaje u trenutku".

Zato to nije bio put na koji su se uputili umetnici sastava Doulce Memoire - umesto toga oni su odabrali neka od najpoznatijih Da Vinčijevih radova: od Blagovesti, Bogorodice sa Hristom i Svetom Anom, Hristovog krštenja, portreta Ginevre Benči i drugih, kako bi oko njih ispleli veštu mrežu muzičkih asocijacija, sa delima koja potiču iz vremena kada i pomenute slike, a koja su komponovali autori aktivni širom kontinenta. Ovaj muzički kaleidoskop obuhvata 24 kompozicije - duhovne i svetovne, vokalne i instrumentalne, nastale iz pera nekih od najpoznatijih, ali i danas zaboravljenih renesansnih majstora.

Posebno je u tom smislu intrigantano povezivanje moteta Planksit autem David sa Leonardovim „Portretom muzičara". Naime, smatra se da je ovaj motet komponovao Žosken de Pre, iako neki istraživači osporavaju ovu tvrdnju. Ali ono što je zanimljivije jeste teza Dejvida Felouza, koji u svojoj biografiji ovog kompoizitora, tvrdi da je na Da Vinčijevom portretu predstavljen upravo De Pre.

Emisiju uređuje Ivana Neimarević.