Premijera dokumentarca „Dva lica rata“, austrijske državne televizije na RTS-u

Kako naglašavaju u Muzeju žrtava genocida, koji su pomogli u organizovanju premijere, film će biti prikazan u istom prostoru u kome je, u februaru 1946, suđeno najvišim oficirima Vermahta za ratne zločine počinjene na tlu Jugoslavije tokom Drugog svetskog rata.

Autor filma, Zoran Dobrić, reporter i dokumentarista za austrijski ORF, gostujući u Jutarnjem programu, naglašava da ga jako raduje što će konačno neki njegov film biti prikazan u Srbiji.

„A film Dva lica rata za mene je moj najvažniji projekat zato što sam dugo godina imao potrebu da ljudima u Austriji ispričam priču o tim stravičnim stradanjima Srba u Drugom svetskom ratu, u kojem su Austrijanci bili vrlo bitni akteri. Do emitovanja mog filma, u Austriji se gotovo apsolutno ništa nije znalo o masovnim streljanjima ljudi, civila, pre svega u Srbiji 1941. godine, pod komandom austrijskog generala Franca Bemea. U Austriji se ništa nije znalo ni o stradanjima Srba u NDH, na prostorima današnje Hrvatske i Bosne i Hercegovine, iako je akter te priče bila Austrijanka, žena koja je spasila više od sedam i po hiljada dece“, naglašava Dobrić.

Posle emitovanja filma na austrijskoj televiziji u januaru 2021. godina (zbog zakonske regulative nije mogao da bude plasiran na internetu i ljudi nisu imali prilike tako da ga pogledaju) reakcije su bile iznenađujuće pozitivne, dodaje autor.

„Gledaoci su bili fascinirani na jedan dvostruki način. S jedne strane, bili šokirani time šta su njihovi preci radili na ovom našem prostoru i da su se takve stvari zaista događale. S druge strane, bili su zahvalni da se takav film prikazao, da je konačno i njima ta priča ispričana, jer oni u školama o tome ništa nisu učini“, naglašava gost Jutarnjeg programa.

Stradanja srpskog naroda u NDH od 1941. do 1945. i masovna streljanja civila u Srbiji od septembra do decembra 1941. u najvećem broju slučajeva delo su Austrijanaca. I u komandujućem i u izvršnom kadru Vermahta u Srbiji najmanje dve trećine zločinaca činili su austrijski oficiri i vojnici.

Zloglasno naređenje o odmazdama 100 Srba za jednog ubijenog pripadnika Vermahta, a 50 za ranjenog, potpisao je general Franc Beme, poreklom Austrijanac, kog je Hitler lično postavio za glavnokomandujućeg nemačkom okupacionom zonom u Srbiji. General Beme je, kao pripadnik austro-ugarskih oružanih snaga, učestvovao i u Prvom svetskom ratu.

Druga osnovna tema filma je pokušaj Austrijanke Diane Budisavljević da od jeseni 1941. do kraja rata, 1945. godine, iz hrvatskih logora smrti spase što više srpske dece koja su sistematski ubijana, morena glađu, namerno ili slučajno izazivanim infekcijama, a bilo je i pojedinačnih likvidacija.

Film je nastao isključivo na osnovu višegodišnjeg temeljnog istraživanja Zorana Dobrića arhivske građe – srpske, hrvatske, austrijske i nemačke, kao i privatnih arhiva koji se danas čuvaju širom Evrope.