Užareno Zemljino jezgro „guta“ više ugljenika nego što su naučnici pretpostavljali

Tektonske ploče, deo litosfere koji čini površinu Zemljine kore neprestano se pomeraju – sudaraju se, razdvajaju ili udaraju jedna o drugu u sporom ritmu stvaranja i razaranja koje kadkad poprima epske razmere.

Ali nova naučna istraživanja govore da ovi ogromni geološki pokreti – koje mi osećamo kao zemljotrese i čiju moć vidimo kao erupcije vulkana, cunamije ili kao planinske lance i morske rovove – u stvari igraju veoma važnu ulogu u izdvajanju ugljenika.

Naučnici sa Univerziteta Kembridž i Tehnološkog univerziteta u Nandžangu otkrili su tokom istraživanja u Singapuru da sudari tektonskih ploča uvlače u Zemljino jezgro više ugljenika nego što se do sada mislilo.

Njihovo istraživanje je pokazalo da ugljenik koji u zonama sabdukcije uđe u unutrašnjost Zemlje – gde se tektonske ploče sudaraju i uranjaju u užareno jezgro – teži da ostane zaključan u dubini, umesto da se ponovo pojavi kroz erupciju vulkana.

Istraživanje govori da se samo oko trećine ugljenika koji se prerađuje ispod vulkanskih lanaca ponovo vraća na površinu, za razliku od prethodnih pretpostavki da se sve što ode pod zemlju uglavnom vraća nazad.

Velika pomoć u borbi protiv klimatskih promena

Ovo bi moglo da ima značajnog uticaja na naše razumevanje klimatske krize sa kojom se danas suočavamo.

Jedno od rešenja nezavidne situacije u koju smo doveli našu životnu sredinu prekomernom emisijom gasova koji izazivaju efekat staklene bašte je pronalaženje načina da smanjimo količinu ugljen-dioksida u Zemljinoj atmosferi.

Proučavanjem kako se ugljenik ponaša u Zemljinoj unutrašnjosti, u kojoj leže najveće rezerve ovog nemetala, naučnici bi mogli bolje da razumeju celokupan životni ciklus ugljenika na Zemlji, i kako on kruži između atmosfere, okeana i ispod površine.

Trenutno, najviše studija o kruženju ugljenika se obavlja samo na površini Zemlje ili neposredno ispod nje.

Međutim, zalihe ugljenika takođe igraju ključnu ulogu u održanju života na našoj planeti tako što regulišu nivo ugljen-dioksida u atmosferi, napominju naučnici.

„Trenutno vrlo dobro razumemo šta se dešava sa površinskim rezervama ugljenika i njihovim tokovima, ali znamo mnogo manje o unutrašnjim zalihama ugljenika, koji doprinosi ovom kruženju već milionima godina“, naglašava Stefan Farsang, vodeći autor studije koji je rukovodio timom istraživača sa Univerziteta Kembridž.

Zemlja „guta“ ugljenik  

Postoji više načina kako ugljenik dospeva u Zemljinu atmosferu kao ugljen-dioksid, ali se samo na jedan način može vratiti u Zemljinu unutrašnjost, i to sporim pomeranjem tektonskih ploča.

Kada se ovo dogodi, ugljenik sa površine, na primer u obliku školjki i mikroorganizama sa dna mora u kojima je zarobljen atmosferski ugljen-dioksid, proždire Zemljina kora.

Naučnici su mislili da se veći deo ovog ugljenika zatim vraća u atmosferu kao ugljen-dioksid kroz vulkanske erupcije. Ali nova studija otkriva da hemijske reakcije koje se odvijaju u stenama u stvari „gutaju“ ugljenik i šalju ga dublje u unutrašnjost, čime se sprečava da se veći deo ponovo vrati na površinu.

Rezultati ovog istraživanja su objavljeni u časopisu Nature Communications.