Priština planira radove na hramu kod Novog Brda koji smatra katoličkom crkvom

U saopštenju se ističe da se hram Sv. Nikole nalazi u jednoj od četrdesetak specijalnih zaštićenih zona, koje po kosovskim zakonima podležu posebnoj proceduri, koja ne zavisi samo od kosovskih institucija, već i od stava Srpske pravoslavne crkve.

Eparhija ukazuje  da je taj stari verski objekat  na sajtu kosovskog Ministarstva kulture netačno predstavljen kao rimokatolička crkva, bez ikakvog pominjanja autentične istorije hrama i dosadašnjih rezultata arheoloških istraživanja.

U saopštenju se naglašava da su informacije o planiranom projektu konzervacije hrama Sv. Nikole objavljene  u kosovskim medijima i da prema dostupnim informacijama projekat izvodi Arheološki institut Kosova uz finansijsku podršku nemačke ambasade u Prištini.

Tim povodom, navodi se da je Eparhija već kontaktirala nemačku ambasadu, a takođe će u daljoj proceduri urgentno biti angažovana i Komisija za zaštićene zone, čiji je član Eparhija Raško-prizrenska.

"Veoma je važno  u saradnji sa OEBS-om i kancelarijom EU utvrditi tačno sve činjenice i projekat konzervacije ruševina hrama vratiti u okvire zakona. U protivnom svaki dalji radovi na ovoj lokaciji bili bi nezakoniti", upozorava se u saopštenju.

Eparhija ukazuje da je crkva Sv. Nikole istraživana  još  50-ih i 60-ih godina prošlog veka i tu su pronađeni brojni natpisi i elementi kamene plastike koji jasno ukazuju na poreklo hrama i njegov stil.

Dodaje se da su u okvirima hrama pronađeni i brojni grobovi, koji su u međuvremenu otvarani i kosti odnošene u Prištinu bez ikakvog obaveštavanja SPC.

"Odlučan stav naše Eparhije jeste da se bilo kakvi konzervatorski radovi, kao i prezentacija ove baštine, može raditi jedino uzimajući u obzir dosadašnje arheološke radove i u punoj saradnji sa eminentnim srpskim ekspertima koje će angažovati Eparhija Raško-prizrenska. Apsolutno je neprihvatljiva i kontraproduktivna bilo kakva politizacija pitanja kulturne baštine, a pogotovo jednostrano menjanje istorijskih činjenica", napominje se u saopštenju.

Podseća se da je hram podignut sredinom 14. veka i da je bio dograđen u vreme despota Stefana Lazarevića i posle 1455 godine.

"Po svemu sudeći kasnije je pod osmanskom vlašću pretvoren u džamiju, da bi objekat posle bio srušen u zemljotresu i ostao u ruševinama do današnjih vremena, kao i ostaci grada koji je ubrzo zapusteo".

Kao i velike nemanjićke zadužbine (13 i 14. veka) Sopoćani, Arilje, Visoki Dečani, novobrdska crkva Sv. Nikole građena je u romaničkom stilu bazilike i do pada Novog Brda pod osmansku vlast bila je glavno pravoslavno bogoslužbeno mesto.

Nedaleko od ovog hrama nalaze se ostaci gradske rimokatoličke crkve tzv. Saske crkve, koja je dobila naziv po rudarima Saksoncima (Sasima), koji su pored dubrovačkih trgovaca i domaćeg srpskog stanovništva činili deo bogatog i raznolikog kulturnog i verskog mozaika srednjovekovnog Novog Brda, kao jednog od najznačajnijih gradova srednjovekovne Srbije.