Hram u Orahovcu kod Srebrenice građen u šestom veku

Smele tvrdnje da su Srbi tu u sedmom veku počeli da primaju hrišćanstvo, potkrepljene su zapisima Konstantina Porfirogenita i cara Iraklija u kojima ih označava kao saveznike ili federate, a pretpostavlja se da su bili i starosedeoci i dominantno stanovništvo.

"Arheološki dokazi koji su proverljivi govore u tome da zaista je ovde postojala zajednica koja je primila hrišćanstvo, ali mi ne možemo da kažemo koji bi to onda drugi narod mogao da bude nego srpski, s obzirom na istoriju pre toga i istoriju koja sledi nakon toga. Arheologija je ta koja će sigurno u budućnosti dati odgovore na pogrešno tumačenu istoriju srpskog naroda, ili nametnutu istoriju", kaže Ivana Grujić, arheolog u Muzeju Hercegovine u Trebinju.

Ovaj hram je otkriven upornim nastojanjima srebreničkog sveštenika i meštana, koji su znali za predanje o mestu Crkvište.

"Kaže vladika Nikolaj da su tri najvažnije srpske karakteristike: slavljenje slave, gradnja zadužbina i mobe. Tako da smo mi ovde obnovili taj običaj, bilo je ovde, sigurno četrdesetak mještana koji su radili vrijedno danima, ali za nas je, zaista, još vrednija stvar da su i arheolozi, svi radili, na mobu", navodi protojerej Aleksandar Mlađenović, srebrenički sveštenik.

Odmah ispod crkve, prolazio je rimski put, koji je povezivao zaleđe, rimski municipijum u Skelanima sa Vlasenicom i dalje vodio ka obali provincije Dalmacije.

"Pretpostavljamo da se ovde radi o naselju koje je bilo srpsko, rano srednjovekovno, koje je primilo hrišćanstvo i brojčano je bilo veće naselje, s obzirom na dimenzije crkve i na to da su ovde mogle da se odvijaju i episkopske službe", kaže Ivana Grujić.

Ovde su, do sada, pronađeni fragmenti kandila, stakla, posuda, i freskomaltera, rimski nadgrobni spomenik iz prvog ili drugog veka, kao i sedam skeleta uzidanih u temelje crkve.

Sve upućuje na značaj ovog arheološkog nalazišta koje govori o kontinuitetu života Srba na ovoj teritoriji, i neophodnosti nastavka istraživanja.