"Trepča" nekad i sad

Komplikovan status rudnika komplikuje i put rude, koja, posle flotacije u Leposaviću, kreće ka tržištu. Ali u rudničkim oknima sve je isto – i Crnac i Belo brdo rade nesmetano. Belo brdo, sa 200 zaposlenih, mesečno izvadi oko 6.000 tona kvalitetne rude, a istražene rezerve se procenjuju na milion i po tona.

Interesantno je da se u ovom rudniku rudari ne spuštaju u utrobu zemlje, već se penju. Naime, tunelom dugim 2.600 metara do prvog okna oni stižu do nadmorske visine od 1.000 metara, a potom se prevoze i pešače do rude na nadmorskoj visini od 1.230 metara.

"Dosta je težak rudnik. Malo je specifičan rudnik zato što se ovde radi podgrađivanje, znači bez podgrađivanja ne može da se eksploatiše. A ima i lift koji ide nagore, na više horizonte i vrši se raspored radnika po radilištima", objašnjava direktor rudnika Belo brdo Ljubiša Danilović.

Tako se kopaonička ruda olova i cinka vadi decenijama, još od 1938. godine, a o najboljim, šezdesetim godinama prošlog veka, svedoče radničke zgrade u Belom brdu i nekadašnji bioskop.

"Nije bilo mesta, sve je bilo puno puno. Za dinar se dolazilo iz čitave Jugoslavije", seća se rudar u penziji Krstivoje Jelić.

Sa rudnicima su rasla i okolna naselja. Lešak je, recimo, doživeo potpunu transformaciju – dobio stambene zgrade, dom kulture, vodovod, kanalizaciju, ambulantu i razvio se u gradić zavidnog društvenog i sportskog života.

"Tada je opština za nas bila sporedna stvar, to je bilo samo mesto gde se uzima neki dokument, a glavni izvor prihoda u ovom mestu bio je rudnik. Prvi urbanistički plan u ono vreme rađen je za naselje Lešak", ističe Miroslav Ninić iz te opštine.

A kada se sudbina "Trepče", potpuno promenila, i migracije su krenule u suprotnom smeru, pa i Lešak i čitava opština Leposavić sve češće samo ispraćaju one koji odlaze u potrazi za poslom. Kombinat "Trepča" je ostao jednako važan kao nekada, jer od njega i rudnika živi oko tri hiljade srpskih porodica.