Manastir Rujan, postojbina prve srpske štampane knjige iz 16. veka

Manastira Rujno nema vekovima, ali obnovljeni, nad jezerom, čuva duh knjige koja je u njemu nastala. Tu je monah Teodosije, u četiri primerka odštampao Četvorojevanđelje sa po 301 stranom.

Štamparija je ubrzo razorena, poput drugih srpskih štampraija, koje su u prvoj polovini 16. veka, pod Turcima, radeći po dve-tri godine, uspele da odšampaju 11 knjiga.

"Postojala je jedna jaka nacionalna i crkveno-narodna svest, i srpsko štamparstvo je jedan istorijski kulturološki fenomen, koji oslikava vitalnost srpske kulture", navodi Radovan Pilipović, direktor Arhiva Srpske pravoslavne crkve.

Rano srpsko štamparstvo je bilo otpor duhovnom porobljavanju, čuvalo identitet koji počiva na veri i tradiciji, a baštini na jeziku, kulturi i obrazovanju.

"Nije ni malo slučajno što su prve bombe koje su pale na Beograd, pale na Narodnu biblioteku. Time je došlo do spaljivanja ogromnog broja i rukopisnih i štampanih tekstova, to je ostavljalo i mogućnost da se kasnije prekraja i falsifikuje istorija", ukazuje profesor Filozofskog fakulteta sa Pala Vojo Kovačević.

Među 1.300 srednjovekovnih spisa izgorelih 1941. u Narodnoj biblioteci u Beogradu, bio je i primerak Rujanskog četvorojevanđelja.

Jedina dva sačuvana kompletna primerka ove knjige nalaze se u bibliotekama u Pragu i Sankt Peterburgu, a koliko su važna i cenjena, svedoči i podatak da se u Češkoj, da bi se videlo Jevanđelje, poseta mora najaviti i pola godine ranije.

Devedeset dva nagorela lista Rujanskog četvorojevanđelja, danas čuva Srpska akademija nauka i umetnosti, a dva su u Muzeju primenjenih umetnosti u Beogradu. I to je sve što je u Srbiji ostalo od prve knjige štampane na njenom tlu.