Proslava Vaskrsa u Srbiji

Vaskrs je najveći hrišćanski praznik jer suština hrišćanskog učenja označava Hristovo vaskrsnuće iz mrtvih, kao pobeda vere i života nad smrću.

Patrijarh srpski Irinej služio je Svetu arhijerijsku liturgiju u Sabornoj crkvi u Beogradu. Patrijarh je na liturgiji pročitao delove uskršnje poslanice i pozvao na mir i razumevanje.

Uskršnja liturgija završena je pričešćem vernika posle koga je patrijarh Irinej ukazao na neophodnost zajedništva i jedinstva u sadašnjem vremenu u kome su nam potrebni sloga, mir i ljubav.

"Neka nas Gospod blagoslovi svojim blagoslovom mira, sloge i ljubavi, danas toliko, potrebne i nama ljudima i vremenu u kome živimo", poručio je patrijarh Irinej.

Naglasivši da je Uskrs nas najveći praznik na kome počiva "naša istina, vera, nada i očekivanje", patrijarh Irinej je izrazio zadovljstvo što pravoslavna i katolička crkva ove godine istog dana obeležavaju taj praznik.

"Ove godine imamo tu veliku radost da ovaj veliki praznik slavimo zajednički - kada bi dao Gospod da jednoga dana ne samo jedne godine nego svake godine ovaj praznik slavimo zajedno i u zajednici", naveo je patrijarh Irinej.

Liturgiji u Sabornoj crkvi, uz brojne građane, prisustvovali su premijer Ivica Dačić i ministri Nebojša Rodić, Nikola Selaković i Tomislav Jovanović. 

Među vernicima u Sabornoj crkvi bili su i strani državljani, među kojima i grupa mladih Francuza. 

U crkvi Hrista kralja uskršnju misu predvodio je beogradski nadbiskup Stanislav Hočevar. 

Misi je prisustvovao veliki broj vernika, predstavnika države Srbije i diplomatskog kora, a tom prilikom održan je i obred krštenja. 

Obeležavanje je počelo ponoćnim liturgijama i Uskršnjim bdenjima u svim hrišćanskim crkvama. 

Svečanu liturgiju u ponoć u Hramu Svetog Save predvodio je vikarni episkop patrijarha vladika remezijanski Andrej, a sinoć je nadbiskup Hočevar predvodio Uskršnje bdenje u Katedrali Blažene device Marije.

Obeležavanje praznika na Kosmetu 

Vaskrs se obeležava i na Kosovu i Metohiji. Pravoslavni vernici obišli su hram Svetog Save u južnom delu Kosovske Mitrovice, koji je stradao tokom martovskog nasilja 2004. godine.

Nešto više od stotinu Srba stiglo je u pratnji kosovske policije iz severnog u južni deo Kosovske Mitrovice i nakon kraće službe u hramu Svetog Save vratilo se nazad.

Otac Rade Dončić iz hrama Svetog Dimitrija u severnom delu Kosovske Mitrovice poželeo je svima srećan praznik vaskrsenja Hristovog.

Ministri Aleksandar Vulin i Nebojša Rodić prisustvovali su ponoćnoj uskršnjoj liturgiji u manastiru Devič kod Srbice, na severu Kosova. Vulin je posle liturgije izjavio da Srbija šalje poruku mira i da očekuje da i Priština i međunarodna zajednica ispune svoje obaveze.

Za Vaskrs se prva molitva služi pred zatvorenim vratima hramova koja se otvaraju tačno u ponoć kada se prvi put posle Velikog petka i Velike subote, u znak radosti vaskrsenja oglašavaju prva zvona.

Vaskršnjim obredima prethodi unošenje plaštanice sa Hristovog groba, koja je na Veliki petak izneta pred oltar i koju vernici celivaju u dane najveće hrišćanske žalosti.

Put spasenja ljudskom rodu

Suštinu i načelo hrišćanske vere objasnio je sveti apostol Pavle čija je propoved osnažila i usmerila novozavetnu veru.

U pravoslavnim hrišćanskim crkvama se na Vaskrs otvaraju Carske dveri na oltaru čime se simbolično ukazuje da je Isus svojim vaskresenjem pobedio tamu i smrt i otvorio rajska vrata i put spasenja čitavom ljudskom rodu.

Prema jevanđeljima, događaj se zbio na grobu Hristovom, a radosnu vest je ženama mironosicama, "Mariji Magdaleni i drugoj Mariji", saopštio anđeo blagovesnik Gavrilo.

"A lice njegovo bijaše kao munja i odjelo njegovo kao sneg", zapisao je jevanđelist Matej opisujući arhangela Gavrila koji sedi na "grobnom kamenu" i pokazuje prstom na prazan grob.

"Ne bojte se vi, jer znam da Isusa raspetoga tražite. Nije ovde, jer ustade kao što je kazao", zapisano je u Jevanđelju po Mateju, a slično i u drugim jevanđeljima koja se završavaju porukama nove vere čiju propoved nastavljaju Hristovi apostoli.

Prema odlukama Nikejskog sabora (325. godine) koje do danas poštuju sve pravoslavne crkve, Vaskrs treba slaviti u prvu nedelju punog meseca posle prolećne ravnodnevnice, ali obavezno posle jevrejske Pashe.

Prema hrišćanskom predanju, Isus je umro u dane Pashe pa se u nekim jezicima ovaj naziv zadržao i za praznik njegovog vaskrsenja. Poznato je takođe da su rođenje Isusa Hrista, njegovo stradanje i vaskresnje najavili starozavetni proroci koji će, kako propoveda hrišćanstvo, opet doći da najave njegov drugi dolazak među ljude.

U knjizi Otkrivenja Jovanovog kojom se završava Novi Zavet, ti proroci su Ilija i Enok i njihov ponovni dolazak među ljude i stradanje treba da najavi novi dolazak Hristov kome se nadaju hrišćani.

Simbol obnavljanja prirode i života

Vaskrs je, dakle, pokretan praznik, koji se određuje prema prirodnom kalendaru i uvek se vezuje za nedelju sa odstupanjem od 35 dana - od 4. aprila do 8. maja.

Vaskršnje slavlje je za vernike kraj Velikog posta, a prvi mrsni zalogaji su vaskršnja jaja koja, se prema drevnom običaju, farbaju u crveno kao simbol prolivene krvi Hristove.

Prema predanju, prva jaja je caru Tiberiju poklonila Marija Magdalena koja je u Rim došla sa porukom o vaskrsenju.

Jaje je simbol obnavljanja prirode i života i kao što badnjak goreći na ognjištu daje posebnu čar božićnoj noći, tako isto vaskršnje crveno jaje znači radost i za one koji ga daju i koji ga primaju.

Vernici, po ustaljenoj tradiciji, vaskršnja jaja boje na Veliki petak, kada se, inače, ništa drugo ne radi, već su naše misli upućene na događaj Hristovog nevinog stradanja i poniženja, od ljudi, na Golgoti i Jerusalimu.

Prvo obojeno jaje, ostavlja se na stranu do idućeg Vaskrsa i zove "čuvarkuća".

Na pravoslavnim vaskršnjim ikonama i freskama slika se blagovesnik Gavrilo na grobnom kamenu, a najlepša predstava sačuvana je u manastiru Mileševi kraj Prijepolja, zadužbini srpskog kralja Vladislava iz 1234. godine, koja je proglašena za sliku prethodnog milenuijuma.

Vaskrs hrišćani slave tri dana, pa su u kalendaru SPC crvenim slovom obeleženi Vaskršnji ponedeljak i Vaskršnji utorak.

U SPC pravoslavni vernici razmenjuju pozdrave - Hristos vaskrse! Vaistinu vaskrse!