Proslava Božića u Srbiji

Proslava Božića, praznika rođenja Isusa Hrista, najradosnijeg događaja u hrišćanskom svetu, počela je u ponoć prvom božićnom liturgijom u Hramu Svetog Save u Beogradu, koju je služio episkop remezijanski Andrej. Patrijarh srpski Irinej služio je jutarnju božićnu liturgiju u Sabornoj crkvi u Beogradu. Liturgiji su prisustvovali i premijer Ivica Dačić, beogradski nadbiskup Stanislav Hočevar i predstavnici Islamske zajednice Srbije.

U božićnoj poslanici, patrijarh Irinej podseća na vekovno otimanje Kosova i Metohije od Srbije i sadašnja stradanja i nepravdu, ali i poziva na mir.

"Danas, kada slavimo rođenje Bogočoveka Gospoda Isusa Hrista, pre svega oprostimo jedni drugima i kažimo brat bratu: Mir Božji, Hristos se rodi. Pokažimo da možemo biti i da jesmo narod ljubavi Božje, narod koji u svim iskušenjima ovoga veka može biti veran i častan", poručio je patrijarh.

Centralna proslava Božića na Kosmetu održana je u manastiru Gračanici, dok će patrijarh predvoditi liturgiju u Sabornoj crkvi u Beogradu.

Prema jevanđelju, Isus Hristos je rođen tačno u ponoć, kada se najsjajnija zvezda koja se kretala od istoka prema zapadu zaustavila iznad pećine kraj Vitlejema. Kao datum Hristovog rođenja, 25. decembar, uveden je u četvrtom veku, u vreme cara Arkadija.

Ovaj datum se i danas poštuje, s tim što se on, prema julijanskom kalendaru, poklapa sa gregorijanskim 7. januarom, pa pravoslavne crkve koje poštuju julijansko vreme tog dana slave praznik Roždestva Isusa Hrista.

Na Božić hrišćanske crkve slave dolazak Spasitelja, koji je došao među ljude da im ukaže na vrednosti vere u ljubav, da ih izmiri sa Bogom koga su se odrekli počinivši prvi greh.

U pećini u Vitlejemu Marija je u slamu povila novorođenog spasitelja i poklonila mu se kao Bogu.

"U isto vreme, nad zemljom izraelskom pojavi se velika sjajna zvezda koja beše neobična stoga što se nije kretala od istoka ka zapadu, već se kretala prema jugu, a ne beše na visini kao sve zvezde već u visini ptičijeg leta", piše u Jevanđelju.

Zvezdu su četrdeset dana pratili trojica mudraca, Gašpar, Baltazar i Melkior, i stigavši u Jerusalim, u Vitlejemskoj pećini, nad kojom se zaustavila zvezda, poklonili se detetu "kao caru nad carevima i darivali ga zlatom, a potom tamjanom kao Boga i smirnom kao prvosveštenika i učitelja".

Car Irod je, u strahu za svoj presto, naredio da se u Vitlejemu pobiju sva muška deca do dve godine, nadajući se da će među njima biti i novorođeni Isus. Prema Jevanđelju ubijeno je 14.000 dece, ali je sveta porodica prebegla u Misir u Egiptu, gde je živela do Irodove smrti.

Običaji za Božić

Najradosniji hrišćanski praznik slavio se i obeležavao na različite načine širom Srbije.

Na Božić u kuću prvi dolazi položajnik. Njegova prva dužnost je da poželi sreću, zdravlje i napredak domaćinovom domu.

Božić je uvek mrsni dan, kome je prethodio četrdesetodnevni božićni post. Na svečanoj božićnoj trpezi, najvažnija je česnica, pogača umešena od pšeničnog brašna bez kvasca.

U česnicu se stavlja zlatan ili srebrni novčić. Česnica se za ručkom lomi isključivo rukama, ne seče se nožem. Onaj ko u svom parčetu pronađe novčić, prema verovanju, imaće sreće u narednoj godini. Običaj je da se na trpezi nađe i božićna pečenica.

Srpska pravoslavna crkva i njeni vernici Božić slave tri dana, koji su u njenom bogoslužbenom kalendaru obeleženi crvenim slovom. Drugi dan Božića je Sabor presvete Bogorodice koji Crkva posvećuje Bogomajci u znak zahvalnosti što je rodila Spasitelja, dok se trećeg dana slavi Sveti arhiđakon Stefan.

Pored Srpske pravoslavne crkve, Božić 7. januara proslavljaju Ruska pravoslavna crkva, Jerusalimska patrijaršija, Sveta Gora, starokalendarci u Grčkoj i egipatski Kopti, koji kao svoj bogoslužbeni poštuju julijanski kalendar.

U vezi sa Božićem kod Srba postoje brojni ali u ponečemu i različiti običaji. Međutim, pozdravljanje za ovaj praznik je svugde isto: Hristos se rodi! Vaistinu se rodi!