Rehabilitacija odžačkih Švaba

Građani Odžaka, varošice na zapadu Bačke posle sedam decenija, dočekali su pravdu za nedužno nastradale podunavske Švabe. U osvit oslobođenja Jugoslavije, 23. novembra 1944. godine, ubijeno je više od 180 civila nemačke nacionalnosti. Zahvaljujući potomcima, veći deo njihe je posthumno rehabilitovan.

Po imenu i prezimenu, rehabilitovano je 113 osoba, odraslih ljudi i dece. Da su bili nevini i likvidirani iz političkih i ideoloških razloga, dokazano je u sudskom postupku na osnovu Zakona o rehabilitaciji iz 2006, a na zahtev ''Udruženja Odžačana Mosburg" u Nemačkoj.

Stevan Miler iz Udruženje Nemaca u Odžacima objašnjava da su to bili zemljoradnici, zanatlije, čak i dečaci od 13, 14 godina.

"Ubijeni su na užasan način, poljoprivrednim oruđem - ašovima, motikama, kundacima od pušaka", kaže Miler.

Spomenik žrtvama podignut je stotinak metara od masovne grobnice, na kojoj je, u međuvremenu, sagrađeno imanje.

U Odžacima je pre Drugog svetskog rata više od 95 odsto stanovništva bilo nemačke nacionalnosti. Posle rata, mnogi vojvođanski Nemci povlačili su se sa nemačkom vojskom preko Dunava, ka Austriji i Nemačkoj.

Bilo je i onih koji nisu ustuknuli pred novom vlašću, smatrajući da tokom rata nisu učinili ništa neispravno. Mnogi od njih, međutim, završili su kao žrtve osude za kolektivnu krivicu.

Odžačanka Ilonka Sekulić, u vreme tragedije imala je osam godina. Njen otac jedini je Mađar među rehabilitovanim licima.

"Ja sam sad ostarila, ali to mi je draga uspomena što je ipak objavljeno da nije bio neprijatelj ovoj zemlji, nikad, nikad, nikad... Nije se mešao u politiku", priča Ilonka.

Za potomke, rehabilitacija ima, pre svega, moralnu vrednost.

Dr Momčilo Pavlović sa Institut za savremenu istoriju ističe da svako ko je bio podanik Kraljevine Jugoslavije, bez obzira na nacionalnu pripadnost, a ko nije bio pripadnik fašističkih organizacija i drugih jedinica, ima pravo na rehabilitaciju.

Na izlasku iz Odžaka podignut je još jedan spomenik - tu je, takođe 1944. ubijeno oko stotinu podunavskih Švaba. Za njih još nije zatražena rehabilitacija.