Proslava Uskrsa u Srbiji

Pravoslavni vernici slave Vaskrsenje Isusa Hrista, hrišćanski praznik nad praznicima koji je osnova novozavetne propovedi i vere u spasenje.

Proslava Uskrsa počela je ponoćnim bogosluženjima u crkvama, a nastavljena je svečanim jutarnjim liturgijama na kojima se uz molitvu i čitanje Jevanđelja objavljuje najveća radost hrišćanskog sveta.

Uskrs je proslavljen i u hramovima Srpske pravoslavne crkve u regionu, kao i pravoslavnim crkvama širom sveta. 

Srpski patrijarh Irinej služio je jutarnju uskršnju liturgiju u Sabornoj crkvi u Beogradu.

Liturgiji su pored velikog broja građana prisustvovali premijer Mirko Cvetković, zamenik premijera i ministar unutrašnjih poslova Ivica Dačić, ministar vera i dijaspore Srđan Srećković, šef diplomatije Vuk Jeremić, beogradski nadbiskup Stanislav Hočevar.

Ponoćnu vaskršnju liturgiju u Hramu Svetog Save na Vračaru služio je patrijarhov vikarni episkop hvostanski Atanasije.

Uz prazničnu liturgiju, u svim hramovima Srpske pravoslavne crkve čita se poslanica patrijarha Irineja.

Patrijarh je pozvao vernike da "zdravo i trezveno prate događaje i vreme u kome živimo" i razlikuju dobro od zla, privremeno od večnog, i poručio da život provodimo u punom osećanju odgovornosti, "čuvajući se da niko zbog nas ne zaplače i ne bude žalostan".

Uskrs na Kosovu 

Uskršnju liturgiju u hramu Svetog velikomučenika Dimitrija u severnom delu Kosovske Mitrovice služio je episkop raško-prizrenski Teodosije, koji je, čitajući Uskršnju poslanicu preneo reči patrijrha Irineja koji je pozvao vernike da se "neprestano mole za braću i sestre na Kosovu i Metohiji".

Među vernicima je na liturgiji bio i ministar za Kosovo i Metohiju Goran Bogdanović.

"Moja poruka ide u pravcu mira, pomirenja i praštanja kako bismo opstali na ovim prostorima. Poručujem i Srbima i Albancima da je bilo dosta sukoba i prolivanja krvi i da samo dijalogom možemo rešiti problem Kosova i Metohije", rekao je Bogdanović i pozvao svoje sunarodnike da "ne nasedaju na provokacije".

Srbi su danas organizovano posetili crkvu Svetog Save u južnom delu Kosovske Mitrovice, zapaljenu tokom sukoba marta 2004. godine. Kolonu autobusa obezbeđivali su pripadnici Kosovske policijske službe, a incidenata nije bilo.

Za Uskrs se prva molitva služi pred zatvorenim vratima hramova koja se otvaraju tačno u ponoć kada se prvi put posle Velikog petka i Velike subote, u znak radosti vaskrsenja oglašavaju prva zvona.

Vaskršnjim obredima prethodi unošenje plaštanice sa Hristovog groba, koja je na Veliki petak izneta pred oltar i koju vernici celivaju u dane najveće hrišćanske žalosti.

Put spasenja ljudskom rodu

Suštinu i načelo hrišćanske vere objasnio je sveti apostol Pavle čija je propoved osnažila i usmerila novozavetnu veru.

U pravoslavnim hrišćanskim crkvama se na Vaskrs otvaraju Carske dveri na oltaru čime se simbolično ukazuje da je Isus svojim vaskresenjem pobedio tamu i smrt i otvorio rajska vrata i put spasenja čitavom ljudskom rodu.

Prema jevanđeljima, događaj se zbio na grobu Hristovom, a radosnu vest je ženama mironosicama, "Mariji Magdaleni i drugoj Mariji", saopštio anđeo blagovesnik Gavrilo.

"A lice njegovo bijaše kao munja i odjelo njegovo kao sneg", zapisao je jevanđelist Matej opisujući arhangela Gavrila koji sedi na "grobnom kamenu" i pokazuje prstom na prazan grob.

"Ne bojte se vi, jer znam da Isusa raspetoga tražite. Nije ovde, jer ustade kao što je kazao", zapisano je u Jevanđelju po Mateju, a slično i u drugim jevanđeljima koja se završavaju porukama nove vere čiju propoved nastavljaju Hristovi apostoli.

Prema odlukama Nikejskog sabora (325. godine) koje do danas poštuju sve pravoslavne crkve, Vaskrs treba slaviti u prvu nedelju punog meseca posle proleće ravnodnevnice, ali obavezno posle jevrejske Pashe.

Prema hrišćanskom predanju, Isus je umro u dane Pashe pa se u nekim jezicima ovaj naziv zadržao i za praznik njegovog Vaskrsenja. Poznato je takođe da su rođenje Isusa Hrista, njegovo stradanje i vaskresnje najavili starozavetni proroci koji će, kako propoveda hrišćanstvo, opet doći da najave njegov drugi dolazak među ljude.

U knjizi Otkrivenja Jovanovog kojom se završava Novi Zavet, ti proroci su Ilija i Enok i njihov ponovni dolazak među ljude i stradanje treba da najavi novi dolazak Hristov kome se nadaju Hrišćani.

Simbol obnavljanja prirode i života

Vaskrs je, dakle, pokretan praznik, koji se određuje prema prirodnom kalendaru i uvek se vezuje za nedelju sa odstupanjem od 35 dana - od 4. aprila do 8. maja.

Vaskršnje slavlje je za vernike kraj Velikog posta, a prvi mrsni zalogaji su vaskršnja jaja koja, se prema drevnom običaju, farbaju u crveno kao simbol prolivene krvi Hristove.

Prema predanju, prva jaja je caru Tiberiju poklonila Marija Magdalena koja je u Rim došla sa porukom o Vaskrsenju.

Jaje je simbol obnavljanja prirode i života i kao što badnjak goreći na ognjištu daje posebnu čar božićnoj noći, tako isto vaskršnje crveno jaje znači radost i za one koji ga daju i koji ga primaju.

Vernici, po ustaljenoj tradiciji, vaskršnja jaja boje na Veliki petak, kada se, inače, ništa drugo ne radi, već su naše misli upućene na događaj Hristovog nevinog stradanja i poniženja, od ljudi, na Golgoti i Jerusalimu.

Prvo obojeno jaje, ostavlja se na stranu do idućeg Vaskrsa i zove "čuvarkuća".

Na pravoslavnim vaskršnjim ikonama i freskama slika se blagovesnik Gavrilo na grobnom kamenu, a najlepša predstava sačuvana je u manastiru Mileševi kraj Prijepolja, zadužbini srpskog kralja Vladislava iz 1234. godine, koja je proglašena za sliku prethodnog milenuijuma.

Vaskrs hrišćani slave tri dana, pa su u kalendaru SPC crvenim slovom obeleženi Vaskršnji ponedeljak i Vaskršnji utorak.

U SPC pravoslavni vernici razmenjuju pozdrave - Hristos vaskrse! Vaistinu vaskrse!