Istoričari o rehabilitaciji

Postupak rehabilitacije komandanta Jugoslovenske vojske u otadžbini Dragoljuba-Draže Mihailovića nastavljen je pred Višim sudom u Beogradu. Saslušan je istoričar Slobodan Markovića koji je i predsednik Komisije za tajne grobnice i član Komisije za utvrđivanje okolnosti stradanja Dragoljuba Mihailovića.

Istoričar Slobodan Marković izneo je novu informaciju, odnosno informaciju, koja javnosti nije bila toliko poznata, a to je da je na suđenju Đuri Đuroviću postojao javni i tajni deo suđenja.

Na tajnom delu suđenja mogle su da se čuju informacije o sastanku generala Mihailovića sa predstavnicima saveznika. Taj deo suđenja bio je tajni i advokati Draže Mihailovića u njega nisu imali uvid.

Međutim, isti sudija bio je i na suđenju Mihailoviću i on je znao tačno o čemu se radi.

Na sledećem ročištu, koje je zakazano za 11. maj preslušavaće se delovi audio zapisa sa suđenja. U nastavku postupka biće saslušani članovi Komisije za tajne grobnice i Komisije za utvrđivanja okolnosti stradanja Kosta Nikolić i Bojan Dimitrijević.

Pravni zastupnik predlagača Zoran Živković rekao je novinarima nakon današnjeg saslušanja da je postupak rehabilitacije pri kraju i da očekuje da konačna odluka uskoro bude doneta.

Za postupak vlada interesovanje i domaćih i stranih novinara, pre svega iz Hrvatske. U sudu se okupio i veliki broj poštovalaca, odnosno pripadnika Četničkog pokreta, kao i predstavnici nevladinih organizacija, koji su protiv rehabilitacije.

Među protivnicima rehabilitacije su članice nevladine organizacije "Žene u crnom" i podmladak Nove komunističke partije Jugoslavije koji nose transparente na kojima piše "Draža - zlikovac" i na kojima su ispisana mesta i broj ubijenih tokom Drugog svetskog rata.

Inače, za istoričare, proces u kom je general Dragoljub Mihailović osuđen bez dileme je sporan. Ono što za njih nije sporno jesu dva pokreta koja su u Srbiji pružala otpor fašistima.

Današnjem sudu, ipak, ostaje da presudi da li je Mihailović, koji je, odlukom Vojnog suda, 1946. godine kao državni neprijatelj broj jedan osuđen na streljanje, imao pravično suđenje.

Istorijske činjenice ne govore u prilog takvoj presudi, već govore da je taj pokret zajedno sa partizanskim sarađivao, da su do oktobra 1943. oslobodili deo Zapadne Srbije, da su u velikoj ofanzivi oba pokreta izbačena iz Srbije i da akciju nastavljaju na području BiH", objašnjava istoričar Momčilo Pavlović.

Predstavnici 10 nevladinih organizacija smatraju da Zakon o rehabiliticaiji nije dobar, jer, kako kažu, u vreme i neposredno posle Drugog svetskog rata nisu važili isti zakoni niti konvencije ili univerzalna deklaracija o ljudskim pravima.

Za njih je sporna uloga generala Mihailovića, posebno, kako kažu, zbog zločina koji su izvršeni nad muslimanskim i hrvatskim stanovništvom.

"Mi smo do sada imali rehabilitaciju i Slobodana Jovanovića i još nekih ljudi koje su mogle da budu pod znakom pitanja. Međutim, u fokus medija je to došlo tek kada je došlo pitanje Draže Mihailovića. I mi sad na ovaj način revitalizujemo tu politiku i postavljamo veliko pitanje i za naše buduće generacije i istorijske udžbenike i istorijsu nauku – šta je to što je istorija naše zemlje i šta je to što je istina", rekal je Maja Stojanović iz Građanskih inicijativa.

Zahtev za rehabilitaciju 2006. godine podneo je unuk generala Mihailovića, Vojislav Mihailović, da bi postupak počeo tek 2010. Ipak, odluka Višeg suda možda će morati da sačeka da se Mihailović i zvanično proglasi mrtvim, odnosno da istekne 30 dana od objavljivanja oglasa u Službenom glasniku kojim se pozivaju oni koji znaju nešto o smrti Dragoljuba Mihailovića da se jave.