Danas je Sveti Sava

Savindan, slava u čast utemeljivača obrazovanja i prvog srpskog arhiepiskopa, Svetog Save, obeležena je u školama širom Srbije. Tradicionalna Svetosavska akademija, pod nazivom "Duhovna buktinja Svetog Save", održava se u Centru "Sava".

Praznik je u školama tradicionalno obeležen kao radni dan, ali bez nastave, uz akademije i svečane priredbe.

Svetog Save sećaju se i studenti, a njih je u Srbiji oko 275.000. Na Pravnom fakultetu u Beogradu svečana akademija, uručenje nagrada i diploma i tradicionalano takmičenje u besedništvu.

Student generacije Aleksandra Višekruna kaže da svetosavlje simbolizuje ljubav prema znanju i da je lepo znati kada je vaš trud i rad cenjen i kada neko zna da ga prepozna.

Ministar prosvete i nauke Žarko Obradović obećao je da će strategija obrazovanja uskoro biti završena, a da će se o novim zakonima Skupština izjašnjavati početkom februara.

Obradović istakao je da sva deca treba da imaju iste uslove za obrazovanje, i dodao da se Sveti Sava ne proslavlja samo u ovoj školi, već i na svim prostorima gde Srbi žive. 

"Poenta je da svim tim zakonima podignemo kvalitet, da unapredimo sistem obrazovanja, proširimo pravednost, omogućimo dostupnost, jednostavno da stvorimo sistem koji će svoj deci u Srbiji omogućiti da u sistemu obrazovanja iskažu ono najbolje što imaju", rekao je Obradović.

Uručene Svetosavske nagrade

U Vladi Srbije uručene su Svetosavske nagrade, najviša priznanja koja tradicinalno dodeljuje Ministarstvo prosvete i nauke.

Od oko 160 pristiglih predloga, za doprinos i razvoj obrazovanju u prošloj godini, sa 20 povelja i zlatnika nagrađeni su učenici, studenti, direktori škola, ustanove, institucije, domovi učenika.

Čestitajući nagrađenima, ministar prosvete i nauke Žarko Obradović istakao je da najveće zasluge što Srbija u obrazovanju pripada evropskom prostoru, imaju đaci, studenti, učitelji, nastavnici.

Među nagrađenima su Predškolska ustanova "Savski venac" u Beogradu, Osnovna škola "Milivoje Borović" u Mačkatu, zatim učenik Pavle Dimić iz beogradske Osnovne škole "Dragan Kovačević", Ivan Damjanović, đak niške OŠ "Ćele kula".

Priznanja su poneli Tehnička škola u Požegi, beogradska Muzička škola "Vatroslav Lisinski", učenica beogradske Matematičke gimnazije Marijana Vujadinović, Milan Kornjača iz Gimnazije u Sremskoj Mitrovici.

Nagrađeni su i Ekonomski fakultet u Subotici, Studentski centar Priština sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici, Dom učenika srednjih škola u Kragujevcu, Zadužbina "Dositej Obradović".

Među nagrađenima su i rektor Univerziteta u Beogradu Branko Kovačević, kao i emisija Ovo je Srbija Redakcije dopisništva RTS-a, dnevne novine Pres.

Savindan kao školska slava

Obeležavanje Savindana kao školske slave počelo je prvih decenija 19. veka. Prema nekim podacima, u Zemunu je 1812. godine osnovan školski fond koji je propisao da se Sveti Sava ima obeležavati kao zaštitnik srpskih škola.

Do opšteg prihvatanja Svetog Save kao školskog zaštitnika išlo se, međutim, postepeno. Matica srpska od osnivanja 1826. godine obeležavala ga je kao zaštitnika, ali i kao imendan dobrotvora Matice Save Tekelije.

Sveti Sava ustanovljen je za školsku slavu odlukom Sovjeta Knjaževstva Serbskog 2. januara 1840. godine, na predlog Atanasija Nikolića, rektora Liceja u Kragujevcu.

U odluci Popečiteljskog presvještenija predstavnici državne i crkvene vlasti propisali su da se Sveti Sava proglašava za patrona svih naših škola i da se od tada mora svečano proslavljati.

Začetnik srpske srednjovekovne književnosti 

Sveti Sava smatra se začetnikom srpske srednjovekovne književnosti. Njegovo svetovno ime bilo je Rastko. Rodio se 1169. godine i bio je najmlađi sin srpskog župana Stefana Nemanje (Sveti Simeon).

Sveti Sava je napisao manastirske tipike - Karejski, Hilandarski i Studenički tipik. Prevodio je sa grčkog i posrbio važne pravno-teološke tekstove, Zakonopravilo, što je prevod Justinijanove Šeste novele. To važno pravno delo određuje odnose crkve i države putem takozvane simfonije.

Prevodio je Hipokrata i Galena i prikupljao srednjovekovne medicinske zapise, od kojih je nastao Hilandarski medicinski kodeks. U Hilandaru je 1198. godine osnovao prvu bolnicu.

Izdvojio je najvažnije iz srpske tradicije, oplemenio je i povezao sa najvećim duhovnim i civilizacijskim dostignućima svog vremena. Veoma mlad, oko 1192. godine, otišao je u Svetu Goru gde se zamonašio u ruskom manastiru Sveti Pantelejmon.

U Nikeji je 1219. od vizantijskog cara Teodora Laskarisa i vaseljenskog patrijarha Manojla i Haritopula izdejstvovao autokefalnost (samostalnost) srpske crkve i srpsku arhiepiskopiju, za čije je središte odredio manastir Žiču.

Bio je neobično vešt i u državno-diplomatskim poslovima. Godine 1208, u manastiru Studenici nad očevim telom, koje je preneo sa Svete Gore, izmirio je svoju zavađenu braću Vukana i Stefana.

Preminuo je u tadašnjoj bugarskoj prestonici Trnovu 25. januara 1236. godine, na povratku iz hodočašća u Jerusalim, posle jedne diplomatske misije za Bugarsku arhiepiskopiju. Prema zapisima iz tog vremena, glas o njegovoj smrti stigao je u Srbiju 27. januara, pa se u SPC na taj dan služe liturgije.

Njegove mošti su iz Trnova prenete i sahranjene u manastiru Mileševi 6. maja 1237. godine. Mošti je spalio Sinan-paša 1594. godine na Vračaru. Na tom mestu sada je spomen-hram posvećen Svetom Savi.