Jadovno, putevima ubijenih predaka

Uz pratnju policije, ekipa RTS-a popela se uz serpentine Velebita. Unuci onih koji su završili u jednoj od jama Jadovna, zbog komplikovane procedure ulaska u nacionalni park, ali i zbog straha, dolaze samo u organizovanim grupama.

"Do pre pet godina uopšte nismo mogli da dođemo da upalimo sveću. Na groblju u Plaškom piše da je on ubijen u Jadovnu i tamo palimo sveće, a ovo je sada nešto što nam olakšava", kaže unuka nastradalog u Jadovnu Jovanka Korać.

Danas škola, a 1941. zatvor za majke sa decom, nalazi se u Metajni, malom naselju na ostrvu Pag. Njih blizu 700 provelo je tu nekoliko sedmica. Plovidba do pustog dela ostrva vodila ih je u sigurnu smrt i svi su ubijeni u jednom danu. U ovom kamenjaru muškarci koji su pre njih stizali već su bili likvidirani, a njihova tela bačena u more ili plitko pokopana.

Poslednji deo kompleksa logora Gospić–Jadovno je na Pagu, gde je, prema podacima pojedinih istoričara, ubijeno oko 8.000 Srba. Oni su u ovaj logor bili dovođeni sa svih strana tadašnje Nezavisne Države Hrvatske, a bilo ih je iz Like, koja se nalazi u blizini, iz Hercegovine, pa čak i iz Srema.

Ko ne zna gde se tačno nalazio logor pod vedrim nebom opasan žicom, teško bi ga mogao naći danas.

"I 74 godine nakon tog stravičnog zločina, na ovom području koje je registrovano spomen- područje koncentracionog logora iz Drugog svetskog rata, nema ni staze, a kamoli puta kojim bi potomci žrtava mogli da dođu da upale sveću, a nema ni pristaništa i veliki je problem pronaći brodara koji je voljan da putnike namernike preveze ovamo", objašnjava unuk nastradalih na Pagu Dušan Bastašić.

Spomen-ploča čije je postavljanje sedamdesetih godina prošlog veka inicirao jedan hrvatski antifašista – ne postoji. Tri puta je obnavljana i lomljena. Predstavnici Udruženja "Jadovno 1941" tražili su od predsednice Hrvatske da je ona ove godine obnovi.

"Odgovor smo dobili upravo njenim nečinjenjem. To nam govori, da upotrebim jedan eufemizam, da ne postoji politička volja da se ta ploča obnovi", kaže unuk nastradalog na Pagu Boris Begović.

Osim Srba, u logorima Gospić–Jadovno–Pag nastradalo je više od 1.000 Jevreja i preko stotinu Hrvata antifašista.