Alga ubica širi se Jadranom

"Caulerpa taxifolia", zloglasna tropska alga taksifolija, koja se poslednjih petnaest godina strahovitom brzinom širi Jadranskim morem, polako, ali sigurno, bespovratno uništava podmorje i menja kompletan ekosistem u Jadranu.

Taksifolija je alga intenzivne svetlozelene boje. Ima stabljiku (kauloidu) koja može da naraste i do nekoliko metara i koja puzi po morskom dnu, za koje je pričvršćena nizom kratkih korena.

Listići su sitni i veoma nalik crnogoričnom stablu tise (lat. Tahus), pa je alga otuda i dobila ime taksifolija (tahus - tisa; folium - list).

U normalnim uslovima taksifolija živi u tropskom području Karipskog i Indijskog mora, gde je vrlo raširena i uobičajena biljka, a u Evropu je stigla 1970. godine, kada je uvezena kao egzotična biljka za tropske akvarijume.

Prema nekim pretpostavkama, 1984. godine taksifolija je greškom "pobegla" iz jednog od akvarijuma na francuskoj obali i ubrzo je primećena u podmorju u blizini Monaka.

Od gotovo benigne biljke, uobičajene u svom originalnom tropskom staništu, alga se vrlo brzo prilagodila novom domu, navikla se na niske temperature Sredozemnog mora i za kratko vreme postala agresivni i destruktivni mutant koji uništava sve organizme u svojoj okolini.

Tumor koji se ne može zausatviti

Mnogi okeanografi danas je nazivaju "tumorom koji se ne može zaustaviti" i koji guši sve oko sebe, razvijajući monokulturu koja će upropastiti celi mediteranski ekosistem.

Kaulerpa je u Jadranskom moru prvi put uočena 1994. godine na jednom delu Starogradskog zaliva na ostrvu Hvaru, a narednih godina se, uz pomoć ribarskog alata i brodskih sidra, proširila na gotovo celi zaliv.

Godine 2001. uočena je i na severu Jadrana, na području Barbatskog kanala u blizini ostrva Rab i mesta Malinska na ostrvu Krk.

Okeanografi su odmah proučili novog stanovnika i vrlo brzo otkrili da je mutirana taksifolija daleko otrovnija od svog originalnog rođaka sa Kariba, odnosno da sadrži mnogo više kaulerpicina, otrovne tvari kojom odbija biljojede i zbog koje nema prirodnih predatora.

Pored toga što odbija biljojede, taksifolija otrovnim kaulerpicinom ubija i bakterije, jednostanične organizme i planktone kojima se hrani sitnija riba, sprečava razvoj ikre morskih ježeva, a uzrokuje i probavne smetnje kod riba, zbog čega je ribe izbegavaju.

Taj mutirani uljez istiskuje i domaće morske trave i uništava polja posidonije, trave karakteristične za mediteranska podmorska polja u kojima se mresti, hrani i skriva više od stotinu vrsta riba.

Upozorenja okeanografa nisu ozbiljno shvaćena

Nakon što je alga uočena u Jadranu, ni lokalne vlasti ni predstavnici Ministarstva pomorstva i ribolova Hrvatske nisu dovoljno ozbiljno shvatili upozorenja okeanografa i biologa o njenoj destruktivnosti, pa je propuštena prilika da se alga uništi dok su joj staništa još bila ograničena na svega nekoliko područja u Jadranu.

Naučnici su sugerisali da se alga mehanički uništi čupanjem, iako postoji opasnost da iz svakog dela alge koji se ne uništi nikne nova alga i tako se proširi na nova područja.

Druga je sugestija bila mogućnost prekrivanja polja taksifolije crnim folijama koje je trebalo da spreče fotosintezu i tako algi uskrate hranu, no ubrzo je ustanovljeno da folije samo usporavaju njen razvoj, te da alga zahvaljujući svojoj otpornosti preživljava i te metode.

Veliki broj jahti i manjih brodova koji tokom nautičke sezone krstare Jadranom samo doprinose bržem širenju opasne alge, jer se prilikom sidrenja spore i delovi otkinutih biljaka zadržavaju na brodskim sidrima i lancima i tako prenose na još nezahvaćena područja.

Do kraja prošle godine manja staništa taksifolije uspešno su uništena na Rabu i Krku, no ono najveće i najopasnije, na ostrvu Hvaru, i dalje postoji i preti da se proširi po čitavom Jadranu.

Ali, naučnike posebno brine pojava još agresivnije i još destruktivnije biljke, bliske rođake taksifolije, alge po imenu Kaulerpa racemoza (lat. Caulerpa racemosa).

Ta je alga otkrivena tek nedavno, a prema pretpostavkama biologa u Jadran je stigla morskim strujama ili sa velikim terentim brodovima.

Nova alga svoje spore širi još brže od rođake taksifolije, brzo obrasta morsko dno i svojim izdancima stvara gustu mrežu koja doslovno "guši" dno oduzimajući okolnim biljkama kiseonik, pri čemu se razvija otrovni sumpor dioksid.

Njena gusta staništa već su otkrivena na gotovo svim ostrvima južnog i srednjeg Jadrana, od Splita prema crnogorskom primorju, zbog čega prognoza opstanka autohtonih vrsta, prema tvrdnjama okeanografa i biologa mora, nije nimalo optimistična.