Srpska gimnazija u Zagrebu

Do 1991. godine, Srbi su činili oko 12 odsto stanovništva Hrvatske, a procenjuje se da ih je danas 4,5 odsto. Oni koji su ostali u Hrvatskoj okupljaju se oko nekoliko udruženja i domova kulture, ali i jedine srpske gimnazije na teritoriji nekadašnje Jugoslavije.

Gimnazija "Kantakuzina Katarina Branković", koju je osnovala Srpska pravoslavna crkva 2005. godine, od ove školske godine dobila je i nove, savremeno opremljene prostorije, čiju je izgradnju najvećim delom finansirala Republika Hrvatska.

Kao i u Sent Andreji đaci Srpske gimnazije u Zagrebu uče srpski, veronauku ali i sve predmete koji se predaju u hrvatskim klasičnim gimnazijama. Jedina razlika-nedeljno neki čas više i srpski na maturi.

"Iskreno ne znam kako je u drugim školama, ne osećam opterećenje, smatram da je to dobro i da smo bogatiji za ta dva predmeta", kaže učenica Nataša Vrga, iz Malog Graca.

"To nam je u ovoj školi plaćeno sve, drugi faktor je to što je Zagreb metropola pa su i mogućnosti i školske i sportske, kuluturne i druge", kaže učenik Milan Vinčić iz Mirkovaca.

Učenici su uglavnom srpske nacionalnosti međutim to nije uslov za upis u školu koju ove godine pohađa 81 učenik. Najčešće dolaze iz Hrvatske i Bosne, ali ima učenika i iz Vojvodine i Beograda.

Direktor škole protojerej stavrofor Slobodan Lalić kaže da je.dosta onih koji su izbegli iz Hrvatske, a čiji su se roditelji tokom godina snašli u Srbiji, ali kada su čuli da deca budu upisana u školu unutar državnog sistema i da dalje mogu da studiraju ravnopravno onda su njihova deca danas kod nas u školi.

Osim kroz gimnaziju, Srpska pravoslavna crkva poslednjih 20 godina bori se na sve načine da sačuva srpski identitet. Problem je tamo gde više nema Srba.

"Ima dosta crkava koje su napuštene i koje su tokom rata postradale tako da računamo da je oko 300.000 Srba u izbeglištvu nije se vratilo i jedna opšta migracija, ljudi idu u one krajeve gde mogu da zarade", navodi mitropolit zagrebačko-ljubljanski Jovan.

Nepromenjeni odnosi prema Srbima 

U srpskim udruženjima kažu da je bolje nego što je bilo prethodnih godina, ali napominju da nema bitne promene odnosa hrvatskog društva prema srpskoj manjini.

Čedomir Višnjić iz Srpsko kulturnog društva "Prosvjeta" kaže da Zagreb nije otvorena sredina, ali da, ipak, ima prostora na margini gde Srbi mogu slobodno da rade.

"Ali ne možemo se zavaravati da možemo da utičemo na Hrvatsku zajednicu u okviru tog hrvatskog mejn strima i tu se ti svetovi slabo dodiruju", ističe Višnjić.

Kao što se ne zna sa kojim sve problemima žive Srbi u Zagrebu ne zna se ni koliko ih je tačno u glavnom gradu Hrvatske.

Procene su da ih je od 20.000 do 28.000, ali ćemo za tačne podatke morati da sačekamo objavljivanje rezulata popisa stanovništva u Hrvatskoj, održanog pre tačno godinu dana.