Pomen žrtvama logora u Jadovnom

U rejonu Šaranove jame na Velebitu kod Gospića i u zalivu Slana na ostrvu Pagu održana je komemoracija žrtvama kompleksa ustaških logora iz Drugog svetskog rata, u kojima je ubijeno na desetine hiljada civila, najviše Srba, ali i Jevreja i pripadnika drugih naroda.

Logori su sa sedištem u Gospiću delovali od uspostavljanja Nezavisne državne hrvatske (NDH), do kraja leta 1941. godine.

Komemoraciji, koju niz godina organizuje Srpsko narodno vijeće (SNV), predstavnici jevrejske zajednice i antifašisti u Hrvatskoj, prisustvovali su visoki zvaničnici Hrvatske, Srbije i Republike Srpske.

Nakon opela, koje su kod Šaranove jame, jedne od 32 vrtače u koje su ustaše bacali leševe žrtava, služili sveštenici Gornjo-karlovačke eparhije i molitve za mrtve glavnog rabina u Hrvatskoj Lučana Moše Prelevića, vence su pred spomenik, koji je srušen početkom 90-ih i obnovljen pre dve godine, položile brojne delegacije, iz Hrvatske, Srbije i RS.

U delegaciji Vlade Srbije bio je državni sekretar u Ministarstvu rada, zapošljavanja i socijalne politike Negovan Stanković i ministar savetnik u ambasadi Srbije u Hrvatskoj Bosa Prodanović, a venac je položio srpski konzul u Rijeci Mirjana Milenković.

Prisutnima su se obratili predsednik udruženja "Jadovno 1941" Dušan Bastašić, predsednik Koordinacije jevrejskih opština Ognjen Kraus, predsednik SNV Milorad Pupovac i počasni predsednik antifašista i bivši predsednik Hrvatske Stjepan Mesić.

Najavljeno je i da će, posle komemoracije, jedan deo učesnika ići u uvalu Slana na Pagu, gde će prisustvovati otkrivanju spomen ploče žrtvama logora u Slanoj i zalivu Metajna, gde su zatvarane i ubijane žene i deca.

Ploča koja je postavljena 1975. uklonjena je 1990, a njena replika koja je postavljena 2010. godine nestala je za manje od 24 časa, a počinioci nisu pronađeni.

Jadovno je delovalo od aprila do avgusta 1941. godine i tamo je, po procenama istoričara Đure Zatezala, pobijeno preko 40.000 ljudi, od toga 38.000 Srba.

Logori su bili u zalivima Metajna i Slana na ostrvu Pagu, gde su leševi žrtava, velikim delom žena i dece, bacani u more.

U avgustu 1941. godine ustaše su u samom logoru pobile oko 1.500 ljudi, a oko 1.300 prebacile u druge logore, među kojima i Jasenovac koji je bio u osnivanju.

Komemoracije se vrše od 2009. godine, a 24. jun je, na predlog "Udruženja Jadovno 1941", označen kao Dan sećanja na Jadovno.

Iako se radi na obnovi spomen obeležja, ni danas najveći deo tela žrtva nije dostojno sahranjen, bilo da su u zabetoniranoj jami u logoru, na čijem mestu je lane postavljen krst, bilo da su bacani u more oko Paga.