Učvršćivanje odnosa Kine i Vijetnama kao imperativ za Peking

Početkom ovog meseca šef vijetnamske komunističke partije Ngujen Fu Trong posetio je Peking, kao prvi strani državnik koji se sastao sa kineskim vrhom nakon 20. Kongresa jedine partije najmnogoljudnije zemlje sveta.

Kineski i drugi mediji u Istočnoj Aziji ocenjuju taj susret kao suštinski bitan u uslovima kada se druga ekonomija sveta suočava sa političkom i ekonomskom izolacijom od strane SAD i njenih evropskih i azijskih saveznika koja se pravda navodnom željom rukovodstva u Pekingu da u narednih pet godina vojno interveniše na Tajvanu kako bi to ostrvo sa 23 miliona stanovnika vratila pod kontrolu matice.

Naime, još od vremena mandata predsednika Džordža Buša mlađeg, a posebno od vlade predsednika Baraka Obame, SAD nastoje da kroz seriju susreta na najvišem nivou prevladaju istorijski animozitet koji narod i političari u Vijetnam osećaju prema SAD zbog njenog brutalnog uplitanja u građanski rat u toj državi na Indokineskom poluostrvu šezdesetih i sedamdesetih godina prošlog veka i, kroz veću ekonomsku razmenu i nuđenje američke vojne pomoći, uključujući tu i stacioniranje američke vojske, privoli Hanoj da napravi politički i ekonomski otklon od Kine.

Ti napori Vašingtona naročito su se intenzivirali nakon 2014. godine kada je kineska platforma za crpljenje nafte u pratnji naoružanih patrolnih brodova doplovila u vode blizu vijetnamske obale delujući u skladu s viđenjem Pekinga da oko 80 posto akvatorije Južnog kineskog mora pripada njemu, usled čega su se dve komunističke zemlje našle na ivici oružanog sukoba.

Pokušaji SAD da razdvoje dve komunističke zemlje se oslanjaju i na činjenicu da se Vijetnam i Kina decenijama spore oko suvereniteta nad Paraselskim i Spratli ostrvima i okolnim vodama, gde su 1974. i 1988. zabeležena dva manja oružana okršaja, kao i da su dve zemlje 1979. godine vodile pogranični rat, koji je Kineska narodnooslobodilačka armija pokrenula kao osvetu i upozorenje zbog intervencije Vijetnama u susednoj Kambodži, čije je rukovodstvo u to vreme bilo ideološki blisko s Pekingom i od njega zavisilo ekonomski i vojno.

Vijetnam i Kina su se sve do 2000. godine sporili i oko morske granice u Tonkinškom zalivu.

Tu je i činjenica da je, istorijski, formiranje vijetnamske države i nacionalnog identiteta u velikoj meri bilo vezano za viševekovnu napornu i krvavu borbu protiv Kineskog carstva.

Zbog svega navedenog, u državi od oko 99 miliona stanovnika u narodu postoji snažno nepoverenje i zaziranje od velikog severnog suseda.

S tim u vezi valja napomenuti da su najveći strani investitori u Vijetnamu Republika Koreja i Japan, dugogodišnji vojnopolitički saveznici Vašingtona, kao i da već čitavu deceniju biznismeni i mediji u tim državama promovišu ideju o preseljenju svojih industrijskih postrojenja iz Kine u Vijetnam zbog rasta troškova proizvodnje i poslovanja u najmnogoljudnijoj zemlji sveta, ali i smanjenja zavisnosti od kineskog tržišta i rizika od političkih trzavica sa Pekingom.

Prijateljstvo i partijsko bratstvo uprkos teritorijalnim trzavicama

Ipak, kineski mediji povodom posete vijetnamskog zvaničnika, kojem je ukazana čast da bude prvi strani lider koji će se sastati sa predsednikom Si Đinpingom nakon što je on obezbedio svoj treći mandat na čelu partije i države, naglašavaju ideloško bratstvo, tradicionalno duboke i redovno održavane veze između partijskih kadrova dve zemlje, kao i kulturni afinitet između Kine i Vijetnama, budući da je uprkos stolećima borbe protiv vlasti kineskih dinastija Vijetnam usvojio mnoštvo civilizacijskih dostignuća i kulturnih obrazaca severnog suseda, uključujući tu konfučijanizam, taoizam i sinizirani budizam.

Takođe, Kina je prva strana zemlja koja je priznala nezavisnost od francuske kolonijalne uprave koju su proglasili vijetnamski komunisti Ho Ši Mina 1950. godine.

Kineski predsednik Si, koji je 2017. godine nakon što je stekao drugi mandat šefa partije takođe najpre posetio Vijetnam, tokom Ngujenove posete Pekingu prošle nedelje naglasio je solidarnost između dveju država rekavši "da se socijalističke zemlje sočavaju sa vrlo složenom međunarodnom situacijom i ozbiljnm opasnostima i izazovima" i da komunističke partije Kine i Vijetnama "treba da nastave rad na ostvarivanju sreće svojih naroda i napretka čovečanstva" i "ne dozvole nikome da omete njihov progres i uzdrma međunarodne osnove njihovog razvoja".

Delegacije dve zemlje potpisale su dokumente u vezi sa međupartijskom saradnjom, trgovinom, carinskim propisima, zaštitom životni sredine, kulturom i turizmom, javili su kineski mediji.

Vijetnamskom lideru simbolično je dodeljeno jedno od najviših kineskih odlikovanja "Medalja prijateljstva".

Vijetnamski mediji saopštili su da su dve države, između ostalog, postigle dogovore o elektronskoj trgovini, infrastrukturi i logistici, koji uključuju izgradnju železničke pruge od Hanoja do kineske granice, te povećanju trgovine poljoprivrednim proizvodima, kao i da su nastavile rad na formulisanju sporazuma u vezi ribarstva i saradnje u traganju i spasavanju na moru.

U odnosu na česte pozive iz prestonica SAD i njihovih azijskih saveznika da se proizvodnja premesti iz Kine u Vijetnam, zvanična kineska glasila navode da njihova zemlja nema ništa protiv toga da se i susedi ekonomski razvijaju, te da za cilj ima postizanje situacije u kojoj obe države mogu steći dobrobit, a ne ometanje napretka drugih radi ostvarivanja sopstvene nadmoći.

Kineski mediji navode i da Peking poštuje politiku vijetnamske vlade da na svojoj teritoriji ne dozvoli stacioniranje stranih trupa, što je, moguće, aluzija na pozive iz Vašingtona poslednjih godina da se Vijetnam priključi vojno-političkom okviru Kvadrilateralni dijalog o bezbednosti, čije su članice SAD, Japan, Australija i Indija i koji podrazumeva i zajedničke vojne vežbe, deljenje obaveštajnih podataka i razmenu vojnog osoblja u cilju suzbijanja delovanja kineske armije i ograničavanja političkog uticaja Pekinga u regionu Indo-Pacifika.

Delegacija koju je predvodio generalni sekretar Komunističke partije Vijetnama Ngujen potvrdila je posvećenost Hanoja politici jedne Kine i privrženost principu nemešanja u unutrašnju politiku drugih država.

Inače, Ngujen Fu Trong se nalazi na čelu vijetnamske Komunističke partije punih jedanaest godina i, slično svom kineskom kolegi, sada je na početku svog trećeg petogodišnjeg mandata na toj funkciji.

Ngujen je tri godine, od 2018. do 2021, bio i predsednik vijetnamske države.

Kina i Vijetnam dve su od samo pet komunističkih zemalja sveta - preostale tri su Severna Koreja, Laos i Kuba.

Ekspanzija ekonomske saradnje

Kina je već godinama najveći spoljnotrgovinski partner Vijetnama, prvi ili drugi najveći uvoznik i četvrti najveći investitor u tu zemlju članicu Udruženja zemalja jugoistočne Azije (ASEAN).

Ekonomska razmena između dve zemlje, uprkos velikim poremaćajima u poslovanju koje je prouzrokovala politika temeljnog suzbijanja kovida u obe države, prošle godine je dostigla velikih (i rekordnih) 166 milijardi dolara, a u prvih devet meseci ove godine iznosila je 132 milijarde, od čega je blizu 70 posto činio kineski izvoz elektronike, mašina i sirovina.

Vijetnam je u 2021. godini izvezao u Kinu robu vrednu oko 56 milijardi dolara, što je, zvuči neverovatno, čak 37 puta više nego dvadeset godina ranije.

Kineske kompanije u Vijetnamu rade na realizaciji 140 projekata, ukupne vrednosti od 1,7 milijardi dolara, u šta nije uračunato 1,3 milijarde dolara investicija kineskih preduzeća čije je sedište u Hong Kongu.

Vijetnam je ukupno gledano šesti najveći kineski ekonomski partner, ali prvi među zemljama članicama ASEAN-a.

Zapadni mediji naglašavaju pompu i velike počasti koje su kineske vlasti ukazale Ngujenu, kao izraz želje Pekinga da kroz zbližavanje sa Hanojem ublaži uticaj ekonomskih sankcija u formi uvođenja visokih carina, ograničavanja kineskih investicija i sprečavanja isporuka naprednih tehnologija Kini koje SAD i njeni vojnopolitički saveznici sve više uvode.

Nesumnjivo je da u tom smislu strateška ekonomska i politička važnost Vijetnama za Kinu raste, dok sa druge strane Hanoj, kroz produblljivanje ekonomske saradnje i stabilizaciju političkih odnosa sa Pekingom, nastoji da povrati fantastičan ekonomski rast između pet i devet i po odsto, koji je ostvarivao u tri decenije pre izbijanja pandemije kovida.

Izvor fotografije sa početka teksta: RTS/Ilja Musulin