Otvoreni Dani srpske kulture u Aradu

Izložba Jovan Stejić - prvi Srbin doktor medicine u obnovljenoj Srbiji u organizaciji Saveza Srba u Rumuniji, Istorijskog arhiva Šumadije, Zavoda za zaštitu spomenika kulture Kragujevac, Ministarstva kulture i informisanja Republike Srbije, Grada Kragujevca održana je povodom 215 godina od rođenja dr Jovana Stejića (1802-2017) i svojevrsna je moralna nadoknada velikanu rođenom u Aradu na koga su dve države skoro zaboravile.

Autori ove izložbe su Nenad Karamijalković i Slavko Stepanović koji su ukazali čast Aradu i Arađanima, pa posle više od dva veka vratili našeg velikana u rodni Arad. Izložba je premijerno postavljena za ovu priliku, a njen put kreće u novembru za Temišvar, pa posle i za Srbiju.

 Potpredsednik Opštine Arad obećao ulicu sa imenom Jovana Stejića

Pošto je organizator, Savez Srba u Rumuniji, odlučio da ovom značajnom prilikom otvori opširnu manifestaciju Dana srpske kulture u Aradu, za govornicom su se smenjivali zvaničnici pozdravljajući ovakav poduhvat.

Prvi je prisutne pozdravio Darko Voštinar, potpredsednik SSR i predsednik MO SSR Arad, a njemu su se u nastavku pridružili Ognjan Krstić, predsednik Saveza Srba u Rumuniji, protojerej stavrofor Ognjan Plavšić, Klaudija Bogičević, potpredsednik Županijskog saveta Arada, Miodrag Stanajov, potpredsednik Opštine Pečka i potpredsednik opštine Arad, Katalin Ciciriga. Inače, gospodin Ciciriga je na kraju susreta izrazio spremnost da iznađe mogućnost kako bi jedna od novih ulica u Aradu ponela ime Jovana Stejića.

O delu i radu Jovana Stejića i njegovom značaju govorili su istraživači Nenad Karamijalković, Slavko Stepanović i Božidar Panić, naš istoričar iz Arada čija je uloga bila vredna u prikupljanju podataka za knjigu i izložbu o Jovanu Stejiću. Njemu dugujemo i pronalazak krštenice gde tačno stoji da je godina Stejićevog rođenja 1802. a ne 1803. ili 1804. kako neki izvori pogrešno navode.

 Arađanin prvi doktor medicine u obnovljenoj Srbiji

Izložba je praćena višejezičnom publikacijom i današnjim naraštajima predstavlja, kako autori kažu, „jednog zaslužnog, ali i skromnog delatnika iz prošlosti, čije su mudre pouke aktuelne i danas. Izložba, takođe, na najbolji način oživljava postojeće i uspostavlja nove kulturne veze, kako Srba iz dijaspore sa maticom, tako i veze između susednih, prijateljskih naroda", a knjigu su svi prisutni u sali mogli besplatno da dobiju.

Tokom 18. i početkom 19. veka Arad je bio jedan od glavnih srpskih centara u Habzburškoj monarhiji. Kao sedište Potisko-Pomoriške vojne granice (1702-1751) i sedište srpske Jenopoljske (Aradske) eparhije, podvlašćene Karlovačkoj mitropoliji, imao je značajno srpsko stanovništvo (između 40% i 45% po austrijskim popisima iz 18. veka).

Tu je rođen i 6. oktobra 1802. godine kršten Jovan Stejić, jedan od najznamenitijih Srba 19. veka, koji je u mnogo čemu bio prvi, a delovao na polju telesne i duhovne higijene.

Pionir srpske medicine dotakao se razne tematike, a među njegovim naslovima knjiga nalazimo i ovakve naslove Makrobiotika ili Nauka o produženiju života čovečeskog, Stejićev prevod sa dodacima, dela autora Hristova Vilhelma Hufelanda (Beč, Tipografija kongregacija Mahitarista 1826.); Mudra izrečenija iz raznih pisaca (1835); Umotvorine različitosti (1839); Šta treba jesti i piti (1842); O državi, iz Veberovog Demokrita (1847); Evropa, iz državnog rečnika Roteka i Velkera (1849); Kritika na Vukov prevod Novog Zavjeta (1850); Antropologija ili nauka o čoveku (1853); Predlog za Srbski riječnik i Srbsku gramatiku (1866); Domaći lekar i pravila za bolesnike 3. izdanje Beograd (1870); Zabave za razum i srce i drugo.

Arađani izložbu mogu u sali Klio da pogledaju do nedelje, 8. oktobra. Inače, Dani srpske kulture Srba u Aradu od ove godine prerasli su u opširniji kulturni događaj koji obuhvata nedelju dana događanja, projekcije filmova, simpozijuma i koncerata.