Pavle Brajović: Zahtevi i očekivanja

Pavle Brajović, predsednik Udruženja srpske i crnogorske manjine "Morača-Rozafa" u Albaniji, govorio je na Javnom slušanju o političkim i drugim pravima srpskog naroda u regionu održanom 14. februara u Domu Narodne skupštine. Prenosimo integralnu verziju njegovog govora, koja se nalazi na sajtu Kancelarije za saradnju sa dijasporom i Srbima u regionu.

Udruženje „Morača-Rozafa" osnovano je kao kulturna organizacija 1991. godine, a od 1995. godine i sa ciljem očuvanja našeg nacionalnog identiteta.

Po našim procenama, u Albaniji živi oko 30.000 Srba. Naseljeni su uglavnom u gradovima Skadar i Koplik i selima komune Gruemira (Severna Albanija) i u okruzima Leža, Drač, Tirana, Elbasan, Libražd, Fier (sela Reth Libovša i Hamil, Korča, Berat...).

Od države Albanije zahtevamo:

1. Da ispoštuje odredbe Okvirne Konvencije Saveta Evrope „O zaštiti nacionalnih manjina" koju je Parlament Albanije ratifikovao pre više od 10 godina.

2. Da izmeni zakone koji su u suprotnosti sa odredbama evropskih konvencija i onemogućavaju manjinama ostvarivanje njihovih prava, pre svega pravo na nacionalni identitet.

3. Da usvoji Zakon o zaštiti nacionalnih manjina u skladu sa Okvirnom Konvencijom Saveta Evrope „O zaštiti nacionalnih manjina".

4. Da potpiše Sporazum o zaštiti nacionalnih manjina sa državom Srbijom.

5. Da omogući slobodno nacionalno i versko izjašnjavanje, slobodnu upotrebu srpskog jezika i pisma i nacionalnih simbola.

6. Da omogući školovanje na srpskom jeziku u javnim školama Albanije.

7. Da omogući manjinsko političko predstavljanje u Parlamentu Albanije.

8. Da omogući i finansira postojanje i rad medija na srpskom jeziku.

9. Da finansira rad srpskih udruženja u Albaniji.

10. Da u dogovoru sa državom Srbijom, omogući otvaranje počasnog konzulata u Skadru.

11. Da omogući zaštitu kulturnih dobara i tradicije na području cele Albanije.

12. Da postavi putne znakove na srpskom jeziku, gde je srpska manjina u značajnijem broju.

Od države Srbije očekujemo:

1. Imenovanje počasnog konzula Republike Srbije u Skadru iz redova našeg udruženja i da je istaknuta javna ličnost i aktivista.

2. Potpisivanje Sporazuma o zaštiti nacionalnih manjina sa državom Albanijom.

3. Otvaranje škole na srpskom jeziku u Skadru i Fieru koja bi institucionalno ušla u program Ministarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije.

4. Omogućavanje oko 50 stipendija za studiranje na fakultetima i visokim školama u Srbiji.

5. Ukoliko se finansijskim sredstvima države Srbije pravi zgrada (Centar) za Udruženje Srba „Jedinstvo" opština Libovša-Fier, isto se uradi i za Udruženja iz Skadra gde je skoncentrisana glavnina naših sunarodnika.

6. Pružanje medicinske nege pripadnicima srpske manjine iz Albanije (pod istim uslovima kao i građanima Srbije), u zdravstvenim ustanovama Republike Srbije u slučajevima bolesti za koje ne mogu dobiti tretman u Albaniji.

7. Da se finansiranje srpskih udruženja u Abaniji, po principu reciprociteta, uskladi kako država Srbija finansira albansku manjinu.

8. Da se efikasnije, bez komplikovane procedure, odobravaju državljanstva Srbije Srbima u regionu.

9. Država Albanija odobrila je vraćanje srpskih imena i prezimena uz taksu od 10 evra, ali zamena dokumenata je veliki materijalni izdatak za pripadnike srpske manjine i očekuju pomoć matične države.

10. Da uz saradnju sa Srpskom pravoslavnom crkvom omogući uspostavljanje neposrednog duhovnog života - angažovanjem stalnog sveštenika u Skadru.

11. Da ekonomska saradnja sa Albanijom uključuje pripadnike naše manjine, odnosno ide preko njih (sada ta saradnja najvećim delom ide preko Albanaca sa Kosova i Metohije) jer su im male mogućnosti zaposlenja, a kvalifikovaniji su od sada angažovanih Albanaca sa Kosova i Metohije i govore albanski jezik.