Volfgang Amadeus Mocart: „Don Đovani"

U dugom nizu umetničkih, doduše pretežno književnih dela na temu avantura Don Žuana, nastalih na osnovu starih legendi, kao što su komadi Tirsa da Moline, Molijera, Goldonija ili Puškina, Mocartova opera zauzima posebno mesto. U njoj su kompozitorova muzička invencija, snaga izraza i veština muzičke dramaturgije dostigle vrhunac. Opera ima komične elemente, kao što su igra prerušavanja i burleskne slučajnosti, ali je oznaka dela - drama giocoso, vesela drama - oduvek zbunjivala publiku, s obzirom na ubistvo u dvoboju na početku opere, te smrt glavnog lika u finalu. Delo se ponekad označava i kao opera bufa, kako je učinio i sam kompozitor praveći popis svojih dela. Treba znati da je u XVIII veku vesela drama bio uobičajeni naziv za italijanske muzičke komedije u kojima je bilo i ozbiljnih i komičnih likova.

Libreto za „Don Đovanija" napisao je Lorenco da Ponte. Ovog neobičnog pesnika istorija muzike upamtila je kao jednog od najuspešnijih libretista od kako postoji opera, umetnika koji je sastavio stihove na koje je Mocart komponovao tri svoje najveće opere: „Figarovu ženidbu", „Don Đovanija" i „Cosi fan tutte" (Tako čine sve).

Moguće je da je Da Ponte u libreto za Don Đovanija uneo i vlastita iskustva, kao i iskustva svog prijatelja još iz kockarskih dana u Veneciji, čuvenog zavodnika Đakoma Kazanove. Kazanova je, uostalom, bio u Pragu na premijeri opere za koju je poslužio kao delimična inspiracija. Izgleda da je pomenuti podnaslov ovog remek-dela, drama giocoso, koji je obeležio njen žanr jedinstven u istoriji muzike, baš i nastao kada su se udružila tri galantna muškarca u najboljim godinama, sklona avanturama. Kako drugačije objasniti nastanak nečeg tako jedinstvenog i duhovitog kao što je Leporelova „katalog arija"? U njoj i dan-danas blistaju duhovite rime na račun lakovernih i priglupih žena iz raznih krajeva Evrope, a u okviru potpuno stopljenih rima i muzičkih fraza, odnosno, podudarnosti slogova i vokala teksta sa fleksijama i logičnim celinama melodijske linije. Nešto drugačiji, pritvorno-nežni, lažni ljubavni ton, gotovo parodija na standardne ljubavne stihove i arije tog vremena, pevane pod prozorom uz mandolinu, može se prepoznati u Don Đovanijevoj serenadi Deh vieni alla finestra. Kako u muzici, tako i u stihovima.
Premijera je bila u Pragu 1787. Postoji podatak da su, radeći na operi, Mocart i Da Ponte zakupili stanove u istoj ulici, jedan preko puta drugog, te da su se često dogovarali dovikujući se. U Pragu još i danas postoje kuće u kojima su, davne 1787. nakratko živela i ukrstila svoje veštine ova dvojica umetnika. Mocart je, dakle, pristupio mitu o Don Žuanu sa tačke gledišta koja nije ni tragična ni komična, već nešto između, istovremeno laka, urbana i ironična. Pratimo glavnog junaka i njegovog nerazdvojnog, trezvenog slugu Leporela kroz niz susreta koji počinje fatalnim duelom gde Don Đovani ubija Komendatorea, oca Dona Ane, i zatim kroz niz peripetija od sentimentalnih do humorističnih da bi se sve završilo Don Đovanijevim padom u pakao.
Luka Pizaroni nastupa u naslovnoj ulozi najpoznatijeg operskog zavodnika u ovom Mocartovom remek-delu. Njegovog vernog i prepredenog slugu Leporela tumači Ildar Abdrazakov, a tercet ženskih likova čine Rejčel Vilis Serensen kao Dona Ana, Federika Lombardi kao Dona Elvira i Aida Garifulina kao Cerlina. Dirigent Kornelijus Majster debituje u radijskim prenosima.

U pauzi prenosa, pored najave narednog, slušaoci Radio-Beograda 2 mogu prvo pratiti intervju sa tumačem naslovne role, a zatim razgovor koji su za časopis „Gramofon" vodili čuveni dirigent, pevač i specijalista za ranu muziku Rene Jakobs i glavni urednik časopisa Džejms Džoli. Njihova tema bile su opere Volfganga Amadeusa Mocarta, posebno tri rađene na libreto Lorenca da Pontea.