Jan Potocki

Rođen je 1761. godine, kao potomak jedne od najbogatijih i najuticajnijih porodica u Poljskoj. Školovao se u Ženevi i Lozani, u vojsci dobio čin kapetana, a neko vreme proveo i sa Malteškim vitezovima. Porodično bogatstvo omogućavalo mu je da mnogo putuje. Prokrstario je Evropu, Sredozemlje, Aziju i Severnu Afriku. Boravio je i u Srbiji, gde je 1783. godine slušao guslare. Živo opisujući svoja brojna putešestvija, tokom kojih se posvećivao obimnim istorijskim, lingvističkim i etnografskim izučavanjima, Potocki se svrstao među prve putopisce modernog doba. Osim što je dosta pisao, zanimao se, takođe, političkim intrigama, tajnim društvima i doprineo nastanku etnologije, jer se među prvima temeljno bavio i istorijom i arheologijom Slovena. Neko vreme proveo je u Francuskoj, a po povratku u Poljsku postao je poznat kao izdavač političkih brošura, u kojima je zagovarao različite reforme. Godine 1788. osnovao je u Varšavi izdavačku kuću pod nazivom „Slobodna štamparija", kao i prvu besplatnu čitaonicu u gradu.

Poslednje godine života grof je proveo povučeno, na svom imanju u Podoliji. Smrt Potockog ostala je nerazjašnjena i neobična poput mračnih događaja u njegovom romanu. Izgleda da je sam sebi prekratio život 23. decembra 1815. godine pucnjem iz pištolja, a po priči koja je kasnije nastala, učinio je to srebrnim metkom izrađenim tako što je nedeljama glačao ukras sa drške posude za šećer. Zabeleženo je da je patio od melanholije, koja bi u današnje vreme po svoj prilici bila prepoznata kao ozbiljniji oblik depresije, a uz to je navodno verovao i da se pretvara u vukodlaka...

Pisao je isključivo na francuskom, na kome je zabeležen i originalan tekst „Rukopisa nađenog u Saragosi", a za sobom je ostavio trideset pisanih dela: putopise, studije, dramske tekstove, pripovetke i danas proslavljeni roman. Neki istraživači smatraju da je to svojevrstan simboličan zapis o piščevim ezoterijskim izučavanjima.

Naš gost iz prošlosti biće Jan Potocki, poljski grof s kraja 18. i početka 19. veka, svestrano obrazovani pustolov, etnolog i arheolog, titularni tajni savetnik ruskog cara, književnik i autor tajanstvenog romana „Rukopis nađen u Saragosi".

Autor - Hana Gadomski.