Muzej zvuka – Muzika za konsorte

Oko 1400. godine, nastankom bombarde, tenorske varijante šalmaja, u Nemačkoj se razvila ideja da instrumenti različitih dimenzija iz iste porodice mogu da se koriste kako bi izvodili polifonu muziku, podražavajući prirodne razlike između ljudskih glasova. Ovo otkriće dovelo je do procvata 'konsort' ansambala – najpre duvačkih koji su bili sačinjeni od flauta i blokflauta, a nakon 1500. godine u modu ulaze konsorti gudačkih instrumenata, pre svih viola, violina i rebeka. Dok su duvački instrumenti, šalmaji, korneti i tromboni korišćeni za izvođenje muzike na otvorenom, flaute i blokflaute su korišćene u zatvorenim prostorijama, dok su vremenom posebno postali popularni konsorti viola, koji su smatrani posebno pogodnim za izvođenje kontrapunktski mišljene muzike, ali i zbog boje tona bliske ljudskom glasu.

Prve zbirke kompozicija za konsorte pojavile su se oko 1500. godine i, budući da su proizašle iz vokalne muzike, bile su pisane u formi moteta i šansona. Vremenom, kako se razvijala instrumentalna muzika, nastajali su i specifični žanrovi poput fantazije i kancone, dok su autentično instrumentalne kompozicije predstavljali plesovi. Ova dela su sada počela da se komponuju i zapisuju, umesto da se improvizuju, dok je osnovna melodija prešla iz tenorske u najvišu deonicu. Rana muzika za konsorte bila je komponovana tako da može da se izvede na različitim tipovima instrumenata, da bi tek kasnije kompozitori počeli da istražuju specifične karakteristike pojedinačnih instrumenata, posebno u virtuoznim segmentima u kojima je improvizovana ornamentacija.

U Engleskoj, muzika za konsorte je imala neke specifičnosti, pre svega u rasprostranjenosti i popularnosti fantazije u obliku „In Nomine", koja je naziv dobila prema odlomku Benediktusa iz jedne mise Džona Tavenera, koji je korišćen kao kantus firmus. Ove kompozicije, često su komponovali autori poput Kristofera Taja, Osberta Parslija i Vilijama Berda.

Drugi, autentično engleski oblik muzike za konsorte razvio se u poznom 16. veku, a svoje ishodište nije imao u kompleksnom kontrapunktu, već u plesnim formama – petoglasnim pavanama i galjardama, koje su pisali autori poput Alfonsa Feraboska, Entonija Holborna i Džona Daulenda. Na kraju, tu si u fantazije koje su u Engleskoj postale posebno popularne oko 1600. godine, a koje su poreklo vodile od madrigala i koje su podražavale živi stil i segmentiranu strukturu ovog oblika. U večerašnjoj emisiji čućete neke od njih, nastale iz pera Džeroma Basana, Džiona Vorda i Džona Koprarija.

Urednica emisije: Ivana Neimarević