Đuzepe Verdi: Don Karlos

Pevačku postavu predvodili su bas Dmitri Beloselski kao španski kralj Filip II, argentinski tenor Marsel Puente u naslovnoj ulozi, sopran Marija Agresta u svom debiju kao Elizabeta, bariton Luka Salzi je bio plemeniti Rodrigo markiz od Poze, a Ekaterina Semenčuk je pevala ulogu princeze Eboli. Mika Kares je bio Veliki Inkvizitor, sopran Natalija Laburedet je bila paž Tibo, dok je Leonor Bonilja tumačila glas sa nebesa. Horom i orkestrom Teatra Real iz Madrida dirigovao je Nikola Luizoti. 

Ova petočina opera, najduža u Verdijevom opusu, nastala je kao porudžbina Pariske opere, a komponovana je na libreto Kamija di Lokla i Fransoa Žozefa Merija, prema dramskom komadu Don Karlos Fridriha Šilera. Priča je zasnovana na događajima iz špansko-francuske istorije 16. veka, odnosno na ugovorenom braku između španskog princa Karlosa i Elizabete Valoa, koja je zbog promenjenih političkih okolnosti nakon mirovnog sporazuma kojim je okončan Italijanski rat od 1551. do 1559. godine, morala da se uda za Karlosovog oca Filipa II.

Inače Don Karlos je opera koja je doživela najviše kompozitorovih dorada i izmena, te postoji više verzija koje su danas dostupne dirigentima i rediteljima. Večeras ćete pratiti italijansku petočinu verziju poznatu i kao verzija iz Modene koju je Verdi za života odobrio.

Gundula Krojcer u članku „Glasovi sa one strane: Verdijev Don Karlos i moderna scena" kaže: „Istorija recepcije Don Karlosa je posebno pogodna za dekonstrukciju standardnog istorijskog narativa savremene operske scene. Kao što je poznato, opera nije doživela veći uspeh na premijeri u Parizu 1867. godine, te i pored Verdijevih mnogobrojnih revizija nikada nije postala standardna na repertoaru, čak ni u Italiji. Ipak Džulijan Baden je 1981. godine primetio da „ni jedna Verdijeva opera nije doživela tako drastičnu revalorizaciju u poslednjih dvadeset pet godina kao Don Karlos. Od toga da je bila posmatrana kao mračna, razuđena, muzički neskladna... do toga da se danas smatra Verdijevim remek-delom". Kao i Baden, mnogi su ovo „vaskrsenje" povezali sa periodom neposredno posle Drugog svetskog rata - pre svega sa obnovom iz 1950. godine u njujorškom Metropolitenu ili sa postavkom Lukina Viskontija u Kovent gardenu 1958. godine takozvane verzije iz Modene; ili sa otkrićem krajem 60-ih i početkom 70-ih najranije francuske verzije dela, uključujući i muziku koju je Verdi odbacio pre premijere. Ovakvo stanovište je možda opravdano iz ugla Amerike, Britanije, čak i Francuske u kojima se Don Karlos retko sretao pre polovine 20. veka. Ali ovo nije bio slučaj sa razuđenim svetom teatra u zemljama nemačkog govornog područja. Ovde je Don Karlos bio jedno od najizvođenijih dela o kojem su vođene brojne debate u sklopu onoga što nazivamo Verdijevom renesansom u prvoj polovini 20. veka", zaključuje Gundula Krojcer.

Urednica Ksenija Stevanović