Luiđi Bokerini u Španiji

Godina 1770. označila je prekretnicu u Bokerinijevoj karijeri: dve godine nakon dolaska u Španiju, Bokerini je primljen u službu princa Luisa Antonija Hajmea. Don Luis imao je burni život na španskom dvoru - kao najmlađi sin kralja Filipa V bio je predodređen za crkvenu službu i još kao osmogodišnji dečak imenovan je za nadbiskupa, sa nadom da će izrasti u pretendenta na papski tron. Don Luis, međutim, nije bio sklon strogom načinu života koji se zahtevao od osobe na njegovom položaju i sa dvadeset i osam godina povukao se iz crkve, preuzimajući svetovnu titulu grofa od Činčona. Pet godina docnije, po smrti svog brata, kralja Ferdinanda VI, Don Luis je izneo svoje pretenzije na španski presto, ali je bio poražen i kruna je pripala njegovom starijem bratu, Karlosu III, iako je on trebalo da bude izuzet od nasledstva jer nije živeo u Španiji. Don Luis je nakon ovog poraza u velikoj meri bio izopšten sa španskog dvora u Madridu i povukao se u svoju rezidenciju u Boadilji del Monte. Veliku pažnju posvećivao je obrazovanju svoje porodice i bio je zapažen kao mecena umetnika, ne samo muzičara poput Bokerinija, već i slikara poput Fransiska Goje.

Među prvim delima koje je Bokerini napisao za Don Luisa bile su dve zbirke gudačkih kvinteta, opusi 10 i 11, datirani 1771. godine, a štampani u Parizu 1774. i 1775. godine. Gudački kvintet, u karakterističnom sastavu koji broji dva violončela, pokazaće se kao jedan od omiljenih žanrova instrumentalne muzike Don Luisa i Bokerini će u toku ove službe napisati čak sedamdeset kompozicija te vrste. Bokerini je poslednjem gudačkom kvintetu u svom opusu 11 pridodao naslov - „Kavez za ptice" - koji ukazuje na deskriptivni karakter ovog muzičkog dela. Don Luis je, naime, bio veliki ljubitelj ptica i u svojim rezidencijama je odgajao ptice u velikim prostranim krletkama. Bokerini je svoj kvintet, koncipiran u A-duru, započeo kratkim adagio uvodom, nakon koga sonatni allegro giusto jasno slika poj ptica u visokim registrima poslednjih žica gudačkih instrumenata. Naredni poletni stav u šestoosminskom metru, naslovljen „Pastiri i lovci", zasnovan je na ovom kontrastu između pučanstva i aristokratije i služi se tipiziranim muzičkim reprezentacijama pastoralnog i lovačkog toposa, koji se povremeno realizuju uz upotrebu alikvotnih tonova na violončelu.

Iste godine kada su nastali gudački kvinteti iz opusa 10 i 11, Bokerini je komponovao i svoju prvu zbrku od šest simfonija, koju je docnije takođe publikovao u Parizu, i to 1776. godine, kao svoj opus 12. Zanimljivo je da u ovim simfonijskim partiturama, slično kao i u gudačkim kvintetima, Bokerini po pravilu piše dve deonice za violončela, što umnogo doprinosi bogatstvu njegovog orkestarskog zvuka.

Srđan Atanasovski