Umetnost interpretacije

Ovaj eminentni umetnik, uživao je u svojoj zemlji status neprikosnovenog muzičkog genija i najboljeg pijaniste u očima svojih kolega i savremenika. Poznate su anegdote u kojima su i Emil Gileljs i Svjatoslav Rihter smatrali da je Sofronicki „bog pijanizma", a njegova prerana smrt 1961. godine sigurno je doprinela da se mit o njemu održi u Sovjetskom Savezu. Ipak, sa druge strane gvozdene zavese nije bio poznat, sve dok njegovi snimci nisu počeli da se reizdaju u proteklim decenijama. Zasigurno, radi se o jednom od najboljih izvođača ruske pijanističke škole, koji još uvek baštini neke od tekovina romantičarskog pristupa klavira, kao i o jednom od najoriginalnijih pijanista XX veka. Tokom dvadesetih godina, Sofronicki je ostvario jedinu turneju izvan granica Sovjetskog Saveza, i to u Francuskoj u kojoj je proveo godinu dana zajedno sa svojom suprugom Elenom Skrjabinom, ćerkom Aleksandra Skrjabina. Ipak, još jednom je nastupio na Zapadu – i to kada je po Staljinovoj naredbi iznenada poslat da svira na Postsdamskoj konferenciji 1945. godine.

Vladimir Sofronicki je rođen 1901. godine u porodici intelektualaca, sa jakim umetničkim zaleđem. Klavir je počeo da uči u Varšavi gde su mu se roditelji preselili, kod Ane Lebedeve-Gečevič, studentkinje Nikolaja Rubinštajna. Uskoro ga je primetio Aleksandar Glazunov, tadašnji direktor Konzervatorijuma u Sankt Peterburgu koji mu je sugerisao da stupi u kontakt sa poljskim pijanistom Aleksandrom Mihalovskim, kod koga je pohađao časove u narednim godinama. Po preseljenju nazad u Rusiju, Sofronicki biva primljen na Konzervatorijum u Sankt Peterburgu u danas legendarnu klasu slavnog ruskog pijanističkog pedagoga Leonida Nikolajeva. Kolege iz klase su mu bili Dmitrij Šostakovič i Marija Judina, dok je sa druga dva studenta sa iste godine – Vladimirom Horovicem i Simonom Barerom - svirao u resitalima za dva klavira.

Od 1930. godine, po povratku iz Francuske, Sofronicki se posvetio širenju repertoara na muziku prošlih epoha. Tako je u sezoni 1937/38 održao seriju od dvanaest resitala u kojima je pružio pregled istorije muzike za klavijaturne instrumente od Ditriha Bukstehudea do Dmitrija Šostakoviča. Ovo je bio prvi poduhvat ove vrste još od vremena slavnih „istorijskih koncerata" Antona Rubinštajna. Od 1936. godine Sofronicki je predavao na Lenjingradskom konzervatorijumu gde ga je dočekao rat i strašna opsada grada, kad je građanima svirao na temperaturi od minus tri stepena Celzijusa. Ipak, 1942. godine vlasti su ga izvukle iz opkoljenog Lenjingrada i prebacile u Moskvu, gde je ubrzo postao profesor na Konzervatorijumu.

Sofronicki je bio povučen čovek delikatnog duha, koji se nije mešao u političke intrige i živeo je u privatnom svetu muzike i umetnosti. On je briljirao u koncertnim situacijama, a njegovi resitali u sali Moskovskog konzervatorijuma i u Skrjabinovom muzeju u Lenjingradu ustoličili su ga kao najboljeg pijanistu u zemlji. Od polovine pedesetih godina, Sofronicki je imao sve više problema sa zdravljem zbog čega je morao da prekine sa učestalim koncertiranjem. Serija koncerata koje održao 1960, godinu dana pre smrti, još uvek se pamti, a ovi zapisi su danas reizdati kao kompakt-disk izdanja. Sofronicki inače nije voleo snimanja, tako da većina zapisa potiče sa javnih izvođenja, gde je delimično (i tehnički nesavršeno) uhvaćen duh njegovog pijanizma – spontanost, inventinost, liričnost na granici improvizacije, koja i pored svega ostaje u granicama objektivnih karakteristika partiture. Zbog toga su ga smatrali „pesnikom klavira"" a publika je osećala posebnu duhovnu sponu sa njegovim muzičkim umećem.

Urednica Ksenija Stevanović