Aleksandar Milosavljević: Pozorišne aktuelnosti

Drama Neustrašive - kao i sve slobodne djevojke delo je naše uspešne dramske spisateljice Tanje Šljivar, koja je rođena u Banjoj Luci, studirala, diplomirala i stekla diplomu mastera na katedri za dramaturgiju Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu, nastavila je školovanje u Nemačkoj, ali i dalje piše na maternjem jeziku. Ovu njenu dramu o sedam devojčica iz neke bosanske varošice, koje nakon školske ekskurzije ostaju u drugom stanju, režirala je Salome Dastmalhi u berlinskom Dojčes teatru. Posebno je zanimljivo to što autorka drame svojih sedam junakinja tretira kao jedan dramski lik, ili tačnije, kao članice hora čije se pojedinačne individualnosti slivaju u jedinstveni glas, u zajednički stav koji, istina, na momente iskazuje pojedinačna mišljenja, ali to ne čini na način koji bi vodio definisanju individualnih karaktera. Nažalost, primenjeni rediteljski postupak nije dorastao potencijalima teksta - radnja je bila smeštena u prostor koji bi bio sterilno beo da zidovi prostorije u kojoj su zatvoreni akteri nije ukrašen sitno štampanim haštagovima, simbolima koji ukazuju na medijsku izloženost junakinja. Takođe, odluka da tri uloge devojčica tumače trojica glumaca ostala je nedorečena, čak i nejasna, osim ako namera nije bila da se ukaže na opštegeneracijski problem koji nije ekskluzivno ženski, komentariše Aleksandar Milosavljević.

Dramatizaciju Kiklopa, kultnog romana Ranka Marinkovića, na ovogodišnjem Sterijinom pozorju izveo je ansambl Zagrebačkog dramskog kazališta „Gavela" u režiji Saše Anočića. Način na koji je priča pretočena u dramski predložak ne samo što je bio konzervativan i neubedljiv, nego se svodio na puku ilustrativnost, gotovo na prepričavanje romana. Jedan od većih problema ovog scenskog čitanja Marinkovićevog dela je definisanje karaktera glavnog junaka Melkiora Tresića. U interpretaciji Franje Dijaka, Melkior je prikazan karikaturalno, kao smušena osoba, a ne kao intelektualac izgubljen u burnim vremenima. Nejasni su, otuda, bili njegovi odnosi sa ženama, baš kao i njegova pozicija u intelektualnim krugovima predratnog Zagreba, ocenjuje Milosavljević.

Pobednička predstava 64. Sterijinog pozorja je Hasanaginica, nastala po motivima istoimene drame Ljubomira Simovića, u režiji Andraša Urbana i izvođenju Novosadskog pozorišta/Ujviekisinhaz. Na početku predstave, Marta Bereš koja tumači naslovni lik, kaže da je izvorno Hasanaginica balada koja je deo nacionalne baštine srpske, bošnjačke i hrvatske tradicije, a sada i mađarske, jer se Urbanova predstava igra na mađarskom. Iz narodne balade Urban je preuzeo priču o Hasan-aginoj ženi koja je bez krivice kažnjena, a od Simovića motivacione tokove koji pokreću Hasanaginičinog muža i njenog brata, bega Pintorovića. Uz pomoć oštre i efektne muzike Irene Popović Dragović, Urban predstavu strukturira po modelu rok koncerta, te pasaži dramskog teksta sada funkcionišu poput konferanse kojom se glumci između pesama obraćaju publici, čime rediteljev antiaristotelovski otklon od radnje komada postaje dinamičniji i delotvorniji. Pankerski nastup glumaca, koji uživo sviraju, pojačava direktnost i žestinu pobune, pa povest o Hasanaginici postaje krik očajne, ali i pobunjene žene, ne više samo individue čije reakcije određuju psihološki mehanizmi, nego osvešćenog društvenog bića koje ne pristaje na represiju koju generiše organizaciona struktura društva ali i naša civilizacija.

Sledećeg utorka, 25. juna, emitovaćemo Milosavljevićev osvrt na predstave Karolina Nojber i Kozocid izvedene na 64. Sterijinom pozorju.

Čita Biljana Jovanović.
Urednica emisije Tanja Mijović.