Muzika Napoleonovog Pariza

Napoleon Bonaparta nije krio naklonost prema napolitanskim operskim majstorima, te je po dolasku na vlast insistirao da u Pariz dođe Đovani Paizijelo. Paizijelo je postao čuven širom Evrope već šezdesetih godina 18. veka, a njegovu reputaciju dodatno je učvrstilo angažovanje na dvoru Katarine Velike u Sankt Peterburgu. Po povratku iz Rusije, 1784. godine, Paizijelo je stupio u službu Ferdinanda I, kralja Dve Sicilije, i nerado je napuštao prestoni Napulj. Ipak, na nagovor samog kralja, koji je želeo dobre odnose sa Francuskom republikom, kompozitor se odazvao Napoleonovom pozivu i došao u Pariz aprila 1802. godine, gde mu je bio dodeljen prestžni položaj kapelmajstora muzičke kapele konzulata, koja je bila uspostavljena po ugledu na kraljevsku kapelu Starog režima ukinutu nakon revoucije. Pored duhovne muzike, Paizijelo se u toku svog angažovanja u Napoleonovoj kapeli uglavnom fokusirao na duhovnu muziku, kao i na izradu partiture svoje jedine opere na francuskom, Prozerpine, koja je premijerno izvedena 29. marta 1803. godine.

Paizijelova opera rađena je na osnovu adaptacije istoimenog mitološkog libreta Filipa Kinoa, koji je originalno omuzikalio Žan-Batist Lili 1680. godine. U centralnom zapletu, Prozerpinu, rimsku boginju plodnosti, otima Pluton, bog sveta mrtvih, i primorava je da mu se pridruži u podzemlju; Prozerpinina majka, Cerera, u ljubavi je sa Jupiterom, vrhovnim božanstvom, i pokušava da preko njega povrati svoju kćer. Iako je Paizijelova operska partitura naišla na pohvale uprave parske Opere i samog Napoleona, publika nije oduševljeno prihvatila muziku ovog napolitanskog kompozitora. Posebno je kritikovan Paizejolov navodno nevešti tretman teksta, u kome su Parižani videli kompozitorovo nerazumevanje dinamike francuskog jezika. Paizijelov napolitanski kompozitorski idiom takođe je percipiran kao nekompatibilan sa Lilijevim nasleđem i žanrom francuske lirske tragedije, u kojem je ova opera bila osmišljena. Opera je imala samo trianest izvođenja i nakon decembra 1803. godine nikada više nije bila izvedena na sceni pariske opere. Šezdesettrogodišnji Paizijelo, rezigniran lošim prijemom njegovog dela, zatražio je otpust iz Napoleonove službe i u avgustu naredne godine vratio se u Napulj.

Autor Srđan Atanasovski
Urednica Sanja Kunjadić