Domeniko Skarlati i muzika na Iberijskom poluostrvu

Skarlatijevo angažovanje na portugalskom dvoru okončalo se venčanjem njegove učenice, princeze Marije Barbare, za španskog prestolonaslednika Ferdinanda. Skarlati je najpre, 1729. godine, otišao u Sevilju, gde je bilo upriličeno ovo kraljevsko venčanje i gde je ostao naredne četiri godine, a zatim se preselio u Madrid, gde je bio kapelmajstor u službi princeze Marije Barbare. Najveći deo od njegovih skoro šest stotina sonata za čembalo nastao je u Španiji, neretko upravo kao deo časova koje je imao sa princezom, a od 1746. i kraljicom Španije. Skarlati je u svoje sonate neretko integrisao elemente španskog folklora, a stručnjaci često ističu upravo četvorogodišnji boravak u Andaluziji, odnosno Sevilji, kao ključan u ovom pogledu. Pored toga, u ovom perodu je počeo sve češće da grupiše sonate u muzički artikulisane sledove od dve ili tri sonate u istom ili istoimenom tonalitetu, nudeći na taj način svojevrsni prelazni oblik ka višestavačnoj kompoziciji. Zahvaljujući Skarlatijevom radu, u Španiji se formirala snažna i inventivna škola kompozitora-čembalista, u koju su se ubrajali kompozitori mlađe generacije poput Sebastijana Albera i Antonija Solera, sa kojima je i sam Skarlati sarađivao.

Malo se zna o tridesetčetvorogodišnjem životu čembaliste i kompozitora Sebastijana Albera. Rođen 1722. godine u Navari, na severu Španije, Albero je kao predadolescent pevao u katedrali u Pamploni, a od 1748. godine radio je kao orguljaš na dvoru u Madridu. Nije poznato da li je direktno sarađivao sa Skarlartijem, koji je takođe radio na španskom dvoru, ali je kod Albera jasan uticaj Skarlatijevog čembalističkog opusa, koji je u tom periodu bio najvećim delom u rukopisu, te se može pretpostaviti da su dvojica kompozitora ostvarila neki vid kooperacije. Kao i u slučaju Skarlatija, Alberove sonate su jednostavačne i po pravilu dvodelne, neretko sa izraženim folklornim elementima i igračkim karakterom. Sačuvane su dve rukopisne zbirke Alberovih sonata, i to jedna u Nacionalnoj biblioteci Marcijano u Veneciji i druga u biblioteci madridskog konzervatorijuma. Venecijanska zbirka od trideset sonata posebno je zanimljiva zbog efektne i odmerene upotrebe polifonije, a može se podeliti u dve celine, od kojih se svaka završava sonatom u obliku fuge. Kao i Skarlati, Albero po pravilu grupiše svoje sonate u parove po tonalitetima, a zanimljiva je i upotreba dorskog modusa za kojim poseže u dva slučaja.

Autor Srđan Atanasovski
Urednica Sanja Kunjadić