Muzej zvuka – Antifoni za Advent

Kao najistočnije mediteransko ostrvo, Kipar je oduvek bio raskrsnica Evrope, Azije i Afrike i mesto susreta Istoka i Zapada. U srednjem veku, pod vlašću porodice Lizinjan, Kipar je bio i najistočnija zapadnoevropska kraljevina tog doba. Naime, nakon poraza u bici kod Hatina i potonjeg gubitka Jerusalima, nekadašnji vladar krstaškog kraljevstva, Gi Lizinjan, je utočište pronašao na ovom ostrvu. On je od templara otkupio Kipar, a sa sobom doneo i titulu, kao nekadašnji suveren Jerusalimske kraljevine, te je u narednih 300 godina porodica Lizinjan vladala Kiprom, kao najudaljenijom teritorijom na kojoj je negovana francuska kultura. Želeći da postave čvrste temelje svojoj vlasti, vladari iz dinastije Lizinjan su težili da stvore feudalno društvo po uzoru na ona na zapadu, okružujući se velikim brojem francuskih plemića, koji su doneli lokalnu kulturu, jezik i svoj specifičan način života.

Kiparska muzička kultura je svoj vrhunac doživela tokom vladavine Janusa I Lizinjana, poslednjih decenija 14. i početkom 15. veka, kada se na ostrvu razvijao sasvim autentičan stil. Iako nastao pod uticajem ars subtilior-a sa kontinenta, muzički izraz negovan na Kipru posedovao je sasvim specifične odlike i manirizme. O njima svedoči zbirka muzike koja se danas čuva u Torinu, u kojoj je se nalazi 159 folija sa preko dvesta polifonih svetovnih i duhovnih kompozicija, koje je sa sobom na kontinent donela Ana, ćerka Janusa I, nakon udaje za Luja, Grofa od Ženeve. U ovom rukopisu se nalaze dela visoke umetničke vrednosti koja otkrivaju jedinstvene polifone tehnike negovane na Kipru. Interesantno je da u Torinskom manuskriptu nije sačuvano nijedno ime kompozitora, a posebno je značajan podatak da je svaka od ovih kompozicija jedinstven primerak, koji se ne može pronaći ni u jednom drugom srednjovekovnom kodeksu.

Urednica emisije: Ivana Neimarević