Razum i osećajnost

Rođen 1739. u kmetskoj porodici u ruralnom delu Češke, Jan Vanjhal je prva znanja iz muzike stekao od lokalih muzičara, te je već sa trinaest godina postao orguljaš u seoskoj crkvi. Kada je napunio dvadeset, preselio se u Beč gde je najpre učio sa Karlom Ditersom fon Ditersdorfom, stičući sve veći ugled kao violinista i kompozitor. Zahvaljujući prvim uspesima, Vanjhal je uspeo da sakupi dovoljno novca da otkupi svoju slobodu, pa je otputovao u Italiju 1769, da bi se vratio u Austriju dve godine kasnije. U Beču se trajno nastanio tek 1780. godine, u trenutku kada su se u gradu nalazili Mocart i Hajdn, sa kojima su Vanjhal i njegov učitelj Ditersdorf svirali u gudačkom kvartetu. Vanjhal je ostao u carskoj prestonici do svoje smrti 1813. godine, radeći kao kompozitor, violinista i pedagog, koji je između ostalih podučavao i Ignaca Plejela.

Uprkos popularnosti koju su dela Jana Vanjhala uživala tokom njegovog života i velikog opusa koji je za sobom ostavio, potonje generacije su u velikoj meri zaboravile muziku ovog češkog kompozitora, koji je ostao u senci velikana bečkog klasicizma. Vanjhal je dao veliki doprinos razvoju klasične simfonije, od kojih se mnoge po kvalitetu mogu porediti sa Hajdnovim ostvarenjima. U njima se može pratiti razvoj njegovog stila, od baroknih elemenata u ranim delima, do uticaja Šturm und Dranga koji se ogledao u prisustvu molskih tonaliteta, pulsirajućih osmina u basovskim linijama, iznenadnim prekidima u melodijskoj deonici i prenaglašenim dinamičkim oznakama.

Emisiju uređuje Ivana Neimarević