Razum i osećajnost

Ovaj italijanski kompozitor nemačkog porekla rođen je 1690. godine u Parmi, a nakon prerane smrti roditelja, o njemu se starao Frančesko Marija Bacani, sveštenik i kapel-majstor katedrale u Pjaćenci. U Pjanćenci je Keleri učio pevanje i orgulje, a dugo se verovalo da je mladi muzičar bio i autor nekoliko operskih ostvarenja izvedenih u ovom gradu tokom prve decenije 18. veka. Iako se pretpostavlja da je Keleri komponovao tek nekoliko arija za opere Grizelda izvedene 1707. godine i Aleksandar Veliki, iz 1708, sa sigurnošću se može reći da je njegova prva opera bila Zenobija u Palmiri, izvedena u Barseloni 1709. godine.

Krajem druge decenije 18. veka Keleri je uglavnom radio kao kapel-majstor na dvorovima u nemačkim zemljama, da bi se potom vratio u Italiju, gde je sa uspehom predstavio nekoliko opera. U Veneciji je za osam godina izvedeno čak sedam Kelerijevih opera, a ozmeđu ostalih, od njega je operu poručio i tadašnji impresario Teatra San Anđelo - Antonio Vivaldi.

Godine 1722, Keleri je sa grupom muzičara iz Veneta otišao na sever, u službu Joahana Filipa fon Šenbruna, princa-nadbiskupa od Vircburga, a potom i landgrafa od Hesen-Kasela, na čijem dvoru je, iz manje prekide, ostao do kraja života.

Čak i dok je služio na dvorovima širom Svetog Rimskog carstva, Fortunato Keleri je posećivao značajne evropske muzičke centre poput Londona, Venecije i Stokholma, informišući se o novim tendencijama u muzici i prilagođavajući svoje muzičko pismo ukusu lokalne publike.

Jedna od najuočljivijih karakteristika Kelerijevog kompozitorskog opusa jeste sposobnost prilagođavanja dominantim muzičkim stilovima i žanrovima prisutnim različitim evropskim regijama u kojima je boravio. Tako se, tokom boravka u Veneciji, isključivo bavio pisanjem opera, na dvoru u Vircburgu komponovao je oratorijume, dok se nakon posete Stokholmu i povratka u Kasel, u potpunosti posvetio pisanju instrumentalne muzike. Njegova 'kameleonska' sposobnost asimilacije novih tendencija u muzici, primetna u brzom prihvatanju elemenata koji će nagovestiti stil visoke klasike, očigledna je u zbirci Šest novih simfonija objavljenoj 1751. godine. Ukoliko se hronološki posmatra svih sedam simfonija iz ove zbirke, uočava se postepeno napuštanje tradicionalnih tonalnih odnosa između stavova kao i zastarelih baroknih formalnih obrazaca. Lagani stav iz sfere paralelnog molskog tonaliteta postepeno premešta u subdominantni durski tonalitet, dok se se okoštala barokna, trostavačna struktura ciklusa, u kasnijim delima narušava uvođenjem četvrtog, igračkog stava. Na taj način Keleri stvara 'hibridna' dela karakteristična za prelazni period u muzici 18. veka - u tom spoju starog i novog, on pronalazi balans između konvencije i inovacije, 'iznutra' oživljavajući stare strukture i prekrivajući ih rafinisanim muzičkim materijalom koji nedvosmisleno ukazuje na buduće linije razvoja visokog klasičnog stila.

Urednica emisije: Ivana Neimarević