Muzika viva

Na početku emisije čućete kompoziciju Gudački kvartet broj 4 Marćina Markoviča, koji se inače nalazi na mestu druge violine kvarteta Lutoslavski. Ovaj autor nije završio formalne studije kompozicije ali, kako objašnjava, to mu nije bila prepreka da komponuje. Naprotiv, on smatra da je „pisanje muzike prirodan impuls" i da je njegova muzika rezultat svih njegovih umetničkih i životnih iskustava. Danas je redak slučaj da je izvođač ujedno i kompozitor, jer se tokom XX veka desila jasna podela na ove dve oblasti kao zasebne akademske muzičke discipline. Markovič kaže da mu je iskustvo na mestu druge violine pomoglo da pronikne u detalje kompozicija koje je svirao - jer deonica druge violine najčešće svira „unutrašnjost" dela, iz koje se osvetljavaju svi konstruktivni parametri dela.

Gudački kvartet broj 4 Marćina Markoviča inspirisan je filmom „Verovatni slučaj" Kšištofa Kješlovskog, ali i desetogodišnjicom rada Lutoslavski kvarteta. Markovič je želeo da napravi presek rada kvarteta, koristeći odabrane citate iz kompozicija koje su bile važne članovima kvarteta. Svaki stav počinje identičnim uvodom, baziranim na prvim tonovima monologa prve violine iz Gudačkog kvarteta Vitolda Lutoslavskog. Takođe, tu su i odlomci iz Četvrtog gudačkog kvarteta Gražine Bacevič, Drugog gudačkog kvarteta Pavela Mikjetina i Drugog gudačkog kvarteta Karola Šimanovskog, a takođe je zadržan i deo atmosfere saradnje Lutoslavski kvarteta sa američkim džez muzičarem Urijem Kejnom.

Delo Pajps [PIPE(s)] Andžeja Kvječinjskog, kako sam naslov ukazuje, inspirisana je cevima, ali vrlo specifičnim: onima koje se pojavljuju kao prepreke, odnosno kao sastavni deo popularne video igrice iz osmadesetih Super Mario Bros. Naime, Kvječinjski je stvorio svoju muzičku verziju jednog od nivoa igre sa pripadajućim ilustrativnim zvučnim efektima. Dalja muzička struktura je građena iz nekoliko incijalnih setova, koje Kviječinski naziva minijaturama, od kojih sklapa makrostrukturu. Takođe, koristi postupak koji naziva „fantomskom harmonijom" gde, iako ne postoji tonalitet, slušalac ima utisak da tonalni centar i tonalni odnosi negde postoje. Sam postupak izvođenja ovog dela podseća na „igranje igrice", odnosno zahteva od muzičara da prevazilaze „prepreke", brzo reaguju, dok se tehnička složenost partiture povećava. Sama kompozicija je ironična i zaigrana, te koristi naizgled teatralne gestove - poput paničnog okretanja stranica, ali se pre svega zasniva na dobroj komunikaciji i dijalogiziranju muzičara kvarteta, koji sede jedni naspuprot drugome kao da igraju igricu „u parovima".

Urednica Ksenija Stevanović