Janoš Špeh i kompozitori habzburške Mađarske

Dve godine mlađi od Špeha, Georg Likl rođen je 1769. godine u Donjoj Austriji. Nakon školovanja u Beču, Likl je 1807. godine načinio preokret u svom radu, prihvativši mesto horovođe u Pečuju, te ostavši u ovom Mađarskom gradu do kraja svog života, 1843. godine. Gudački kvartet broj 3 u ce-molu komponovan je sredinom poslednje decenije XVIII veka, a publikovan 1797. godine, te predstavlja kompozitorovo ostvarenje iz njegovog bečkog perioda. Pored toga što demonstrira veštinu tematskog rada - pre svega razvojem pregnantne prve teme prvog stava, ali i načinom na koje se dve teme finalnog stava ukrštaju u razvojnom delu - lagani stav ovog kvarteta ocenjuje se kao jedan od vrhunaca inspiracije ovog kompozitora.

Poslednjih osam godina svog života, od 1824. do 1836. godine, Špeh je proveo u Beču, gde je nastavio da radi pod patronatom mađarskih aristokratskih porodica, bavio se komponovanjem, ali i teorijom muzike, pre svega pripremajući nemački prevod značajnog traktata Antonjina Rejhe „o melodiji". U Gudačkom kvartetu u Ce-duru, trećem iz opusa 2 objavljenom 1803. godine u Beču, jasno prepoznajemo rukopis Hajdnovog učenika, kako u prvom stavu, gde Špeh demonstrira suvereno vladanje monotematskim principom, tako i u finalu, koji obiluje trenucima hajdnovskog muzičkog humora.

Gudački kvintet u ge-molu Georga Drušeckog, kompozitora koji je od kraja devete decenije XVIII veka svoju karijeru gradio u Mađarskoj, pokazuje sklonost ka smelim hromatskim harmonskim progresijama, što je naročito vidljivo u laganom stavu, u obliku varijacija na Be-A-Ce-Ha temu, kao i u epizodama finalnog ronda.

Autor emisije Srđan Atanasovski