Jezik, književnost, teorija – govori Biljana Soleša

Kritičkim preispitivanjem ženskih likova u prozi srpskih realista Laze Lazarevića i Bore Stankovića otkriva se prisustvo devijantnih tipova majki sa nasilničkim sklonostima. Primenom prvenstveno feminističke kritike patrijarhalne konstrukcije rodova, psihoanalitičke književne kritike, sociološke kritike umetnosti i teorije identiteta osvetljavaju se slike materinstva koje odstupaju od stereotipnog prikazivanja majki i žena u ovoj prozi. Dosadašnja tumačenja većinom su isticala jedostranu koncepciju majke kao vredne, požrtvovane i pokorne zaštitnice srpske porodice. Oslanjajući se na stavove Žila Deleza, Džudit Batler, Tamar Garb, Frojda, Junga kao i domaćih istraživača srpske porodice i društva 19. veka, interpretacijom odabranih narativa, u izlaganju se razmatraju tragične posledice razornog uticaja majki na sinove. U pitanju su likovi okrutnih majki, najčešće udovica, koje sa muževljevom smrću nasleđuju njegovu društvenu moć, te podržavajući patrijarhalnu ideologiju štite interese muškaraca i patrijarhalnog društva. Ove žene represivno deluju na svoju decu koja stradaju. Cilj istraživanja jeste da osvetljavajući primere odstupanja od stereotipnog prikazivanja majki produbi tumačenja patrijarhalnog nasilja koje ne potiče samo iz redova autoritarnih očeva već i autoritarnih majki, koje slede muževljev patrijarhalni zakon. Rezultati doprinose potpunijem sagledavanju epohe realizma u srpskoj književnosti i svobuhvatnijem razumevanju srpske kulture i društva iz prošlosti.

Snimak je zabeležen na konferenciji Jezik, književnost, teorija koja je od 27. do 28. aprila održana na Filozofskom fakultetu u Nišu.

Urednik emisije: Nemanja Mitrović.