Filozofija u delu Ive Andrića – govori Duško Prelević

Filozofija je zauzimala značajno mesto u akademskom obrazovanju Ive Andrića. Na osnovnim studijama u Beču 1913. godine filozofske predmete su mu predavali Vilhem Jerusalem, Jozef Krajbig i Oskar Evald, dok je na doktorskim studijama u Gracu 1924. Andrić položio ispit iz filozofije kod Huga Špicera, jednog od malobrojnih neokantovaca u tadašnjoj Austriji. Inače, austrijska filozofija (sintagma koja obuhvata i austrougarske filozofe koji su stvarali izvan teritorije današnje Austrije) zanimljiv je fenomen, između ostalog, zato što je Austrija veoma mlada filozofska nacija, koja je za manje od jednog veka (od 1840-ih do 1930-ih godina) iznedrila više značajnih filozofa, od kojih su neki bili i poznati naučnici. Postoje različiti pokušaji da se pronađu zajedničke obeležja austrijske filozofije, a prema Nojrat-Halerovoj tezi, njene glavne osobenosti su: pridavanje značaja psihologiji, jezičkoj analizi, nauci (naučnom pogledu na svet) i empirizmu koji podrazumeva odbacivanje spekulativne metafizike. Zanimljivo je i to da iako su pisali na istom jeziku, mnogi austrijski filozofi su u svojim radovima hteli da se distanciraju od klasičnog nemačkog idealizma (često i Kantovog transcendentalnog idealizma), kako po formi (stilu pisanja) tako i po sadržaju (idejama koje su branili). Duško Prelević ispituje u kojoj meri je filozofsko obrazovanje u Beču i Gracu imalo uticaja na Andrićevu misao i na primerima pokazuje da ona sadrži elemente karakteristične za navedena obeležja austrijske filozofije.

Urednica ciklusa Tanja Mijović.