Razum i osećajnost

Ovaj italijanski violinista i kompozitor, rođen je u Torinu 1731. godine, gde je proveo najveći deo života. Violinu je učio kod Đovanija Batiste Somisa, utemeljitelja poznate pijemontske škole sviranja na ovom instrumenut, da bi sa samo deset godina postao violinista Teatra Ređo. Kasnije će postati prvi violinista Kraljevske kapele, a po nalogu kralja Karla Emanuela III poslat je u Rim, kako bi izučavao umeće kontapunkta. Tokom pedesetih i šezdesetih godina 18. veka kao solista je sa velikim uspehom nastupao na Duhovnim koncertima u Parizu, dok se u Londonu osim kao violinista, predstavio i u ulozi dirigenta, nastupajući u Kraljevom pozorištu i sarađujući sa Johanom Kristijanom Bahom i Karlom Fridrihom Abelom. Po povratku u Torino, Punjani se pored izvođaštva, posvetio i pedagogiji, obučavajući umeću sviranja na violoni čitav niz istaknutih solista, a pre svih Đovanija Batistu Viotija. Sa ovim mladim umetnikom, Punjani se uputio na turneje po Švajcarskoj, Nemačkoj, da bi na kraju stigli do Sankt Peterburga i Moskve. Gaetano Punjani, je osim kao violinista, bio aktivan i kao kompozitor. Uspeh su postigla njegova scenska dela - opere Naneta i Lubino, ili Adonis i Venera, koje su nastale za proslave venčanja na savojskom dvoru, ali i brojna kamerna ostvarenja. Ipak, tokom Punjanijevog života, njegov kompozitorski rad je bio u senci izvođačkih uspeha. Stručna javnost nije dovoljno dobro poznavala njegov opus, te je početkom 20. veka, čuveni violinista Fric Krajsler izvodio sopstvenu kompoziciju, tvrdeći da ju je komponovao Punjani. Tek 1935. godine je Krajsler otkrio prevaru, izazvavši nevericu u javnosti, koja je nasela na njegov trik. Kasnije je Krajsler promenio ime ove kompozicije, koja je postala poznata pod nazivom Prelid i Alegro u stilu Gaetana Punjanija.

Stilski, kamerne kompozicije Gaetana Punjanija poseduju sličnosti sa delima Bokerenija i Samartinija, dok su njegova simfonijska dela u potpunosti prožeta karakterističnim osećajima za dramatičnost svojstvenu pojedinim italijanskim autorima. Kada je reč o muzici za violinu, koju je i najbolje poznavao, koristio je melodijske mogućnosti instrumenta, posebno naglašavajući produžene, senzibilne fraze. Kao vrsni izvođač, koristio je proširen registar instrumenta, svirajući u pasažima note koje se drugi kompozitori nisu usuđivali da zapišu. Njegov Koncert u A duru koji ćete slušati u večerašnjoj emisiji objavio je 1783. godine pariski izdavač Siber, a interesantno je da se u njemu prepoznaju uticaji ne Punjanijevih prethodnika, već naslednika - tačnije mladog Viotija. Vioti je u to vreme već sa uspehom objavio svoje koncerte za violinu za istog pariskog izdavača i pretpostavlja se da mu je ponudio i delo svog učitelja. Ovaj Punjanijev koncert, jedan od pet sačuvanih, ujedno je i najvirtuozniji od svih.

Urednica Ivana Neimarević