Božićna muzika protestantske crkve u XVIII veku

Među božićnim oratorijumima koji su u prethodnim decenijama privukli pažnju muzičara posebno mesto zauzima oratorijum Karla Hajnriha Grauna, kompozitora koji se, pre svega zahvaljujući svom oratorijumu Isusova smrt, neretko izdvaja kao vodeći predstavnik osećajnog, Empfindsamer stila, a koji u istoriji muzike zauzima važno mesto i zahvaljujući činjenici da je sredinom XVIII veka bio najvažnija ličnost u projektu Fridriha Velikog da Berlin načini jednim od vodećih centara italijanske opere. Graunov Božićni oratorijum potiče iz perioda koji prethodi kompozitorovom berlinskom angažmanu, a sačuvan je u dve rukopisne verzije, od kojih se relevantnim smatra stariji rukopis u posedu Kongresne biblioteke u Vašingtonu, a koji je tek pre dvadesetak godina poslužio kao izvor za prva moderna izdanja i izvođenja ovog dela. Graun je svoje muzičko obrazovanje stekao u katoličkom Drezdenu, izložen uticajima napolitanskog galantnog stila koji je već u toku svog ranog stvaralačkog perioda uspešno kombinovao sa tradicijom protestantskih duhovnih žanrova okolnih nemačkih gradova, gradeći svoj prepoznatljivi stil.

Libreto Graunovog Božićnog oratorijuma kombinuje tekst Starog zaveta i Jevanđelja, protestantske korale, kao i lirske stihove nepoznatog autora. U prvom delu oratorijuma obrađuju se teme proročanstva i vesnika Hristovog rođenja, te se govori o veri kao neophodnoj za spasenje i o raznorodnim prirodama Hrista, a ovaj deo završava se opsežnim horskim stavom. U nastavku oratorijuma pojavljuje se narativni element kojim se pripovedaju događaji u Vitlejemu koji se vezuju za Hristovo rođenje, a oratorijum se završava poetskim refleksijama na temu nade. Na planu muzičke forme karakteristična je Graunova upotreba razvijene trodelne da capo forme arije, koja podrazumeva punu repeticiju instrumentalnog ritornela čime delo zadobija svojevrsni svečani ton, dok na planu instrumentacije treba potcrtati Graunovu upotrebu obligatnih drvenih duvačkih instrumenata, ali i viole pompoze, specifične viole sa pet žica, kojima kompozitor stvara bogati tembr solističkih numera.

Autor Srđan Atanasovski
Urednica Sanja Kunjadić