Muzika protestantske crkve u 18. veku

Uobičajeno je da se za početak reformacije smatra objavljivanje teološkog pamfleta Devedeset pet teza, koji je Martin Luter poslao nadbiskupu Majnca i Magdeburga, te zakucao na vratima crkve u Virtembergu 31. oktobra 1517. godine, a u kojem je osporio praksu katoličke crkve da prodaje oprost grehova. Zasnivajući u narednim decenijama osnove luteranske protestantske crkve, Martin Luter je generisao i ogromne promene u liturgijskoj muzici. Praksa izvođenja svetih tekstova na latinskom jeziku je prekinuta, te je Luter preveo niz bogoslužbenih tekstova na nemački, adaptirajući za njih melodije gregorijanskog korala, a u nekim slučajevima i sam komponujući muziku.

U toku 18. veka muzika protestantske crkve je, zajedno sa muzikom drugih crkava, trpela uticaj italijanske opere i galantnog stila, ali je i bila središte specifičnog muzičkog izraza, Empfindsamer stila, koji je rastao u sadejstvu sa srodnim poetskim izrazom i koji koincidira sa zenitom pijetističkog pokreta u luteranstvu. Kao jedan od glavnih predstavnika Empfindsamer stila u crkvenoj muzici po pravilu se navodi Gotfrid August Homilijus, kompozitor rođen 1714. godine kao sin luteranskog pastora, koji je skoro čitavu svoju karijeru vezao za Drezden, gde je dobio poziciju orguljaša sa dvadeset i osam godina života. Sa opusom koji je obuhvatao skoro sve žanrove crkvene muzike - uključujući orguljska dela, motete, kantate, magnifikate, pasije i oratorijume - Homilijus se svrstava u sam vrh kompozitora luteranske muzike 18. veka. Primenjujući jasan deklamatorni stil, Homilijus je neretko posezao za ilustrativnim dinamičkim kontrastima, zadržavajući se u okvirima jednostavne harmonije. U njegovim delima kontapunktska tehnika više nema prvenstvo, već je akcenat na bogatstvu melodijske invencije, na koju je uticala opera tog doba, ali koja se ipak čuje kao 'prirodna', nalik narodnom napevu. Homilijus stilsku heterogenost koristi za pažljivo uobličavanje specifične ekspresivnosti koja karakteriše estetiku empfindzamer stila.

Johan Kristof Fridrih Bah, jedan od najmlađih sinova Johana Sebastijana Baha, rođen je 1732. godine, a svoju karijeru izgradio je na dvoru u Bikeburgu na severu Nemačke. Kada je sedamdesetih godina 18. veka u Bikeburg došao pesnik, filozof i teolog Johan Gotfrid Herder, to je bio dodatni podsticaj za mladog Baha. Johan Kristof Fridrih Bah je 1772. godine od Herdera dobio rukopis poeme Isusovo detinjstvo, naslovljene i kao „biblijska slika". Koristeći ovu poemu kao libreto za oratorijum, Bah je u svojoj partituri kombinovao korale, pastoralne nastupe hora i arije, te ekspresivno tumačenje teksta.

Autor Srđan Atanasovski