Put kroz srpsku istoriju Palatom „Srbija“

Spoj nekadašnjih salona republika SFRJ i današnje pravne naslednice Srbije, čiji je predsednik dosledno posvećen ravnomernom razvoju svih regiona, nešto je što nije do sada viđeno, ne samo na ovim prostorima već i na čitavom svetu.

Zvanice su u salonima, od kojih svaki predstavlja deo Srbije, bile poslužene hranom i pićem koji su specifični za te krajeve. U delu koji predstavlja južnu Srbiju ponuđena im je pirotska peglana kobasica, a iz Vojvodine suhomesnati proizvodi i knedle.

Istočno krilo

Uvaženi gosti započeli su program obilaska jedinstvenih postavki u Palati „Srbija“ posetom Istočnom holu, gde su postavljene replika skulpture Adam iz Lepenskog Vira, replika rimske dvokolice tipa "cisium" (koje su pronađene u blizini Staničenja kod Pirota), 18 predmeta sa lokaliteta Pločnik, replika portreta carice Teodore, numizmatička zbirka, set zlatnog nakita pronađenog u Jagodin-mali, kao i izbor predmeta sa lokaliteta Vinča – Belo Brdo.

Osim toga, Arheološki institut i Arheološki park Viminacijum postavili su izložbu 17 rimskih imperatora rođenih na tlu Srbije, koja je obišla čitav svet.

Izložbom su obuhvaćeni imperatori Trajan Decije, Hostilijan, Klaudije Gotski, Kvintil, Aurelijan, Prob, Maksimilijan, Galerije, Sever II, Konstantin I Veliki, Maksimin Daja, Likinije I, Konstancije II, Vetranio, Jovijan, Gracijan, Konstancije III.

Južna Srbija

Odmah nakon posete Istočnom krilu, gosti su se upoznali sa znamenitostima, predmetima, tradicijom i poznatim istorijskim ličnostima iz Južne Srbije.

Tu je smeštena i postavka sitnog nakita i grnčarije iz 19. veka, dok je na levom zidu okačen pirotski ćilim.

S obzirom na to da se ove godine proslavlja 100 godina od oslobođenja Toplice i Jablanice, posebna pažnja posvećena je postavci „Toplički ustanak 1917“, koja prikazuje fotografije, ratne dnevnike Koste Pećanca, vojnička pisma, dopisne karte, oružja i druga svedočanstva o stradanju i herojstvu ustanika.

Istočna Srbija

Posebna pažnja posvećena je Hajduk Veljku Petroviću, pa su u okviru postavke Istorijskog muzeja Srbije o Istočnoj Srbiji izloženi portret Hajduk Veljka Petrovića na štafelaju (rad Pavla Čortanovića), kopija „Pogibije Hajduk Veljka“ (Stevan Todorović), kao i pištolji kremenjaci i jatagan Hajduk Veljka.

Veljko Petrović je rođen u selu Lenovac kod Zaječara u bogatoj porodici. Kada je imao 22 godine reagovao je protiv dva Turčina koja su napala njegovu sestru, nakon čega je morao da se odmetne u hajduke.

Učestvovao je u brojnim bitkama protiv Turaka, a istakao se izuzetnom hrabrošću. Prek i uvek hajduk, Veljko Petrović nije bio mnogo disciplinovan, a Sovjet je često sa njim imao problema. Godine 1810. odlikovan je zlatnim ruskim Ordenom za hrabrost.

Posebno se istakao u bici na Varvarinu, gde je i ranjen u levu ruku. Kao krajinski vojvoda upućen je 1811. godine u Negotin, odakle je komandovao odbranom grada. Tokom herojske odbrane je i poginuo u šančevima.

Ostaće zapamćen po rečima: „Glavu dajem, Krajinu ne dajem.“

Severna Srbija, Vojvodina

Muzej Vojvodine odlučio je da tema bude prisajedinjenje Banata, Bačke i Baranje Kraljevini Srbiji. Zbog toga je izloženo ulje na platnu Anastasa Bocarića „Prisajedinjenje vojvođanskih oblasti Kraljevini Srbiji“ iz 1926. godine.

Posle propasti Austrougarske monarhije, oktobra 1918. godine, Banat, Bačku i Baranju zaposela je srpska vojska. Velika narodna skupština Srba, Bunjevaca i ostalih Slovena sazvana je 25. novembra 1918. godine, na kojoj je proglašeno prisajedinjenje tri regiona Kraljevini Srbiji.

Među delegatima na Skupštini bilo je Srba, Bunjevaca, Slovaka, Rusina, Nemaca, Šokaca, Hrvata i Mađara.

Velika narodna skupština nije samo proglasila prisajedinjenje Banata, Bačke i Baranje Kraljevini Srbiji, već je, takođe, donela odluku o formiranju pokrajinske uprave (Vlade i Skupštine) u ovim regionima.

Centralna i Zapadna Srbija

Istorijski muzej se pobrinuo da izloži odeću Karađorđa Petrovića i Miloša Obrenovića, kao i njihove portrete (radove Arsenija Petrovića i Jozefa Grandauera). Posebnu zanimljivost predstavljaju replika Dušanovog zakonika i originali srpskih ustava iz 1885. godine, koji su postavljeni u centralni hol kao simboli srpske države i naprednih ideja za vreme u kome su nastajali.

Đorđe Petrović, poznat kao Karađorđe, bio je vođa Prvog srpskog ustanka i rodonačelnik dinastije Karađorđević. Učestvovao je u Austrijsko-turskom ratu u austrijskoj vojsci kao dobrovoljac.

Pošto je izbegao seču knezova, izabran je za vođu Prvog srpskog ustanka. Komandovao je ustaničkom vojskom tokom bitke na Mišaru i opsade Beograda 1806. godine. Posle sloma ustanka 1813. godine, prešao je u Austriju, a potom u Rusiju.

Po povratku u Srbiju, u julu 1817. godine, ubijen je po naredbi Miloša Obrenovića, a njegova glava je poslata turskom sultanu.

Miloš Teodorović Obrenović bio je knez Srbije, kojom je vladao od 1815. do 1839. i od 1858. do 1860. godine. Učestvovao je u Prvom srpskom ustanku, a zbog zasluga je stekao status vojvode.

Drugi srpski ustanak podigao je 1815. godine u Takovu. Učestvovao je u najvažnijim bitkama, kao i u pregovorima sa Turcima. Tokom njegove prve vladavine Srbija je, zahvaljujući pametnim diplomatskim potezima, postala autonomna kneževina u okviru Osmanlijskog carstva.

Vladao je autokratski i nije želeo da ograniči svoju vlast, zbog čega je podizano nekoliko buna, od čega je najznačajnija bila Miletina, nakon koje je donet Sretenjski ustav.

Tokom vladavine osnovao je 82 škole, dve polugimnazije, jednu gimnaziju i Licej.

Raška i Kosovo i Metohija

Istorijski muzej, Muzej fresaka i Muzej SPC organizovali su izložbu u okviru koje su predstavljeni kopija ličnog pečatnjaka kneza Strojimira, kopija freske Svetog Save (iz Mileševe) i kopija freske loze Nemanjića (iz Dečana), vez na platnu „Pohvala monahinje Jefimije“.

Knez Strojimir, srednji sin arhonta Vlastimira, po kom je cela dinastija dobila ime Vlastimirovići, kratko je vladao u Srbiji drugom polovinom devetog veka, a po izgonu je živeo u Bugarskoj.

U središtu pečatnog polja je patrijaršijski krst sa stopom, okružen legendom na grčkom jeziku u čijem središtu je ravnokraki grčki krst.

Beograd

Muzej grada Beograda izložio je tipičan građanski salon sa početka 19. veka – stil bidermajer, koji je poznat po strogo formalnom i neudobnom dizajnu, zato što se u njemu ne treba izležavati ili lenčariti, već sedeti kratko i uštogljeno.

U okviru salona izloženi su porcelan i srebrnina kraljice Natalije i Mine Karađorđević.

Zapadni hol

Kraj ture obeležiće postavke Muzeja nauke i tehnike, Muzeja „Nikole Tesle“ i kompanije „Skaj mjuzik“.

Maketa laboratorije Nikole Tesle na Long Ajlendu, u kojoj je srpski naučnik od 1901. do 1907. godine radio i nameravao da komercijalno primeni patente bežičnog prenosa energije, ostvari prenos signala preko Atlantika i potvrdi ideje i rezonanciji Zemlje.

Izložbu čine i uramljena fotografija Tesle na štafelaju, radio-aparat „kosmaj 49“ kompanije EI „Nikola Tesla“, televizor „nikola tesla TIP 59“ iz 1959. godine.