Knjaževački „dragulj“ odoleva zubu vremena

Mali broj ljudi je imao priliku da vidi jedinstvenu crkvu Svete Bogorodice iz ranog 14. veka, iako je zaštićena kao spomenik kulture od velikog značaja.

Ova neverovatna građevina se nalazi na centralnom trgu u Donjoj Kamenici, 15 kilometara jugoistočno od Knjaževca, na levoj obali Trgoviškog Timoka, na starom vojnom putu koji je vodio od Pirota do Vidina u Bugarskoj.

Pretpostavlja se da ju je podigao nepoznati bugarski vlastelin, sin cara Mihaila.

Na živopisu unutar crkve mogu se videti uticaji renesanse Paleologa, ali i umetnosti 13. veka.

Oko crkve je pronađena i nekropola iz 14. i 17. veka sa oko 70 grobova.

Hram je malih dimenzija, ali veoma zanimljive arhitekture čijim se skladnim proporcijama stvara utisak monumentalnosti.

Osnova je u obliku nepravilnog krsta. Crkva ima kupolu i spratnu pripratu nad kojim su dve manje kule-zvonici. Ispred priprate prvobitno je bio izgrađen i drveni spratni trem, koji se vidi samo na freskama modela hrama na ktitorskim portretima u naosu i na spratu priprate.

Zidno slikarstvo složenog ikonografskog programa nosi odlike paleološkog stila. U oltaru su kompozicije Bogorodice s Hristom i anđelima i Poklonjene arhijereja.

Fresko-ikone u prvoj zoni naosa postavljene su pored stojećih figura svetitelja i portreta ktitora, dok su u višim zonama scene iz ciklusa Velikih praznika i Stradanja Hristovog.

U prizemlju priprate su slike svetih ratnika-konjanika koji jašu zagrljeni, vladarski portreti i Bogorodičin ciklus. Ciklusi Sv. Petke, Sv. Nikole i portret ktitora sa porodicom ilustrovani su na spratu i kulama priprate.