Njujork tajms: Arheološka slagalica Lepenskog Vira

Lica koja vas progone. Pre oko 8.000 godina, tokom perioda od oko 200 godina,  umetnici koji su živeli u naselju na obali Dunava isklesali su gotovo 100 skulptura koje svedoče o drevnoj kulturi Lepenskog vira, o kojoj piše američki časopis Njujork tajms.

Lica su jednostavna sa velikim okruglim očima, stilizovanim nosem i otvorenim ustima sa uglovima okrenutim nadole i ne izgledaju srećno, navodi list dodajući da arheolozi kažu da glave tih skulptura izgledaju kao mešavina ljudskih i ribljih obeležja, što im dodaje na neobičnosti.

„Neke od skulptura izgledaju kao kosturi riba, što se dovodi u vezu sa klisurama u ovom delu obale Dunava, ali i vrstama ribe koje su stanovnicima bile osnovna životna namirnica“, piše Njujork tajms dodajući da su ljudi možda verovali da njihove duše nakon smrti idu u carstvo riba. 

Brojne skulpture pronađene su u trapezoidnim kućama sa temeljima od tvrdog krečnjaka. U nekim slučajevima ispod tog kamenog poda bili su sahranjeni ljudi, što ukazuje na mogućnost da su figurice predstavljale pretke.

Tragovi naseljenosti Lepenskog Vira, navodi Njujork tajms, datiraju iz vremena od pre 12.000 godina i to s vremena na vreme tokom perioda oko hiljadu godina. 

Najviše arheoloških istraživanja sprovedeno je na lokalitetu između 1965. i 1970. godine kada je oblast poplavljena tokom izgradnje prve od dve brane na Dunavu. 

„Lepenski Vir je u ovom momentu važniji nego pre za istraživanje“, kaže za Njujork tajms, dr Dušan Borić, saradnik na Italijanskoj akademiji za napredne studije Univerziteta Kolumbija, kao i arheolog koji je detaljno proučavao lokalite. 

Istraživanja DNK tragova kretanja stanovništva po kontinentu, hemijske analize kostiju i grnčarije i kontinuirani rad na iskopinama prastarih mesta sahranjivanja, arheološko nalazište Lepenski Vir pozicionira u period migracija sa Bliskog istoka u oblasti Jugoistočne Evrope, to jest vreme kada su se susreli lovci i sakupljači plodova. 

Stručnjaci još raspravljaju o preciznom datiranju različitih naselja Lepenskog Vira i obližnjim lokalitetima, ali dele mišljenje da ta nalazišta svedoče o susretu i mešanju dve kulture i naroda, odnosno poljoprivrednika sa Bliskog Istoka i lovaca i sakupljača koji su u to vreme živeli kraj Dunava. 

Ribolov je, bez sumnje, hranio stanovnike na Dunavu pre nego što su poljoprivrednici došli i nastavio je to da bude dugo nakon njihovog dolaska.

Takođe, u obližnjim naseljima, takođe ribarskim, gde je starosedelačko stanovništvo dolazilo u dodir sa lovcima-sakupljačima pronađene su figure sličnih idejnih rešenja onima iz Lepenskog vira. Ipak, nijedna od njih nema lice.

„Znamo da ih poljoprivrednici nisu doneli sa sobom, lovci-sakupljači ih nisu napravili pre nego što su došli oni koji su se bavili poljoprivredom. Takođe, takve figurice sa licima nisu se proširile na ostatak Evrope“, piše Njujork Tajms o neobičnim skulpturama Lepenskog Vira koje su samo tu otkrivene.