Sedamdeset godina Vizantološkog instituta SANU

Naučna delatnost Instituta tradicionalno se sprovodi u četiri osnovna pravca: istorija Vizantije i vizantijsko-južnoslovenskih odnosa; vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije; vizantijska književnost i srednjovekovni grčki jezik; vizantijska i postvizantijska umetnost. Od januara 2011. naučna delatnost Instituta objedinjena je u dugogodišnjem projektu „Tradicija, inovacija i identitet u vizantijskom svetu" (rukovodilac projekta dr Bojana Krsmanović, viši naučni saradnik). Projekat je interdisciplinarnog karaktera i uključuje domaće i strane istraživače.

Institut je izdavač tri serije publikacija - ZRVI, Posebna izdanja i Izvori. Od 1952. do danas objavljene su 54 sveske Zbornika radova Vizantološkog instituta, svetski poznatog časopisa. Njegova bibliografska sigla ‒ ZRVI/ZRVI ‒ odavno je postala prepoznatljiva u svetu i navodi se u spiskovima skraćenica često citiranih publikacija u svim značajnijim delima svetske vizantologije. Jubilarni, 50. broj ZRVI posvećen je direktoru Instituta, akademiku Ljubomiru Maksimoviću.

U okviru izdavačke delatnosti Instituta objavljena su i 44 posebna, monografska izdanja, među kojima je i pet knjiga u seriji Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije. Poslednja knjiga Posebnih izdanja je „Čudotvorna ikona u Vizantiji", autora Bojana Miljkovića. Institut je 2015. godine pokrenuo novu seriju publikacija - Izvori, u okviru koje je izdata prva sveska - Natpisi istorijske sadržine u zidnom slikarstvu (tom I, 12‒13. vek, obradili G. Subotić, B. Miljković, I. Tot i I. Špadijer).

Vizantološki institut SANU, koji se od osnivanja nalazi u nadležnosti Odeljenja istorijskih nauka SANU, nosilac je najvećeg dela aktivnosti u vezi sa organizacijom naučne delatnosti u oblasti vizantologije. U saradnji sa članovima SANU, Srpskim (ranije Jugoslovenskim) komitetom za vizantologiju, kao i drugim relevantnim naučnim institucijama, Institut je tokom proteklih sedam decenija organizovao niz domaćih i međunarodnih naučnih konferencija.

Svake pete godine, počev od 1990, organizuje se Nacionalna konferencija vizantologa koja okuplja domaće istraživače svih generacija.

Bilateralna saradnja Instituta sa sličnim institucijama u inostranstvu (u Grčkoj, Francuskoj, Bugarskoj) rezultirala je i organizacijom nekoliko stručnih simpozijuma i razmenom istraživača. Institut je u više navrata bio koorganizator međunarodnih naučnih skupova najvišeg ranga te su 1961. godine njegovi saradnici učestvovali u organizaciji 12. međunarodnog kongresa vizantologa u Ohridu.

Uspešnoj organizaciji poslednjeg, 23. međunarodnog kongresa vizantijskih studija (Beograd 2016), doprineo je pre svega predan rad saradnika Instituta. Reč je o najvećem održanom svetskom vizantološkom kongresu, na kojem je učestvovalo oko 1.300 istraživača iz 49 zemalja.

Priredila: Vladana Rašić Dragojević