Bratski odnosi Srba i Turaka

Ulogom Damjana Brankovića, zastupnika nemačkog koncerna „Krup" za Srbiju (1906–1914) u događajima koji su prethodili Prvom balkanskom ratu, bavio se njegov unuk, književnik dr Mirko Magarašević. Velike podvige u spoljnoj trgovini Branković je ostvario u vreme takozvanog „carinskog rata" (1906–1911) kada je Austrougarska hermetički zatvorila granice tadašnje Srbije.

Uz pomoć svojih poslovnih i slobodnozidarskih veza, Damjan Branković je „ispred nosa Austrougarske" uspeo da naoruža srpsku vojsku savremenim nemačkim oružjem.

„Srpska vojska je u balkanskim ratovima, pre svega, imala od „Krupa" nabavljeno teško naoružanje, brdsku artiljeriju i ekipaž haubica. Do prvog sudara u Kumanovskoj bici došlo je u hodu i komandantu turske Vardarske armije izgledalo je da će doći do brze pobede nad Srbima, međutim, zbog fantastično snalažljive inicijative Pavla Jurišića Šturma koji rukovodi Prvom drinskom divizijom prvog poziva, zadržan je turski prodor posle primarnog srpskog povlačenja. Tek u nastavku se uključuje artiljerija koja blokira efikasno sve turske kontraudare. Tu se pokazuje njen veliki značaj, tom vrstom artiljerije turska vardarska armija nije raspolagala, a srpska jeste" – objašnjava dr Mirko Magarašević.

Saradnja srpskih i turskih masona

O saradnji turskih i srpskih masona govori Zoran D. Nenezić, autor kapitalnog dela „Masoni 1717–2010":

„Vrhunac te saradnje može se kao simbol označiti momentalno puštanje iz ratnog zarobljeništva, po zahtevu Velike lože (molbi, više nego zahtevu) Velikog orijenta Turske od strane srpskih vlasti koje su, naravno, posredstvom srpske Velike lože to učinile. To je poznato jer je u časopisu „Neimar", koji je bio zvanični organ Vrhovnog saveta i Velike lože Srbije, u broju jedan do četiri za 1914. godinu (pošto za vreme balkanskih ratova nije bio štampan) naveden i taj podatak, a ja imam u posedu i dokument koji autentično govori o ne samo simboličkom odnosu srpskih i turskih masona."

Vrhunac te saradnje bio je odnos kralja Aleksandra Karađorđevića i Kemala Ataturka koji dr Mirko Magarašević ocenjuje:

„Zasnivao se na tri činjenice. Poštovanje je bilo uzajamno, a Ataturkovo možda treba posebno akcentovati. Zašto? Imalo je tri uzroka: prvi je taj što je Ataturk potpuno znao kako se, tada mladi regent, u toku balkanskih ratova poneo prema hiljadama zarobljenih turskih vojnika i celokupnom zarobljeničkom oficirskom koru. Drugo, znao je kakav je vojni strateg bio mladi Aleksandar i to je poštovao jer je i sam vrlo mnogo, kao visoki generalštabni oficir, učinio za mladu tursku republiku pre njenog formiranja na terenu. Treći razlog je taj što je imao jedan vrlo pozitivan stav prema odluci Aleksandra da 1921. godine, kada u Turskoj izbija građanski rat između „kemalista" i „sultanista", Aleksandar odbije da učestvuje i da se meša u taj sukob na protivničkoj strani, na onoj koja je suprotna kemalističkoj, on je to odbio.

Odnos između kralja Aleksandra i Ataturka doveo je do formiranja Balkanskog saveza u koji su, uz Kraljevinu SHS i Tursku, ušle Rumunija i Grčka.

Emisiju možete videti ovde.